ա) կմեծանա -5ով
բ) կփոքրանա 7-ով
գ) կմեծանա 2-ով
դ) կփոքրանա 3-ով
Ամենամեծ ամբողջ թիվ չկա, քանի որ նրանք անվերջ են։
ա) |- 4 – (-3)| = 1
բ) |5 – (-9) – 8| = -12
գ) |6 – 2| + |6 – (-1)| = 4 + 5 = 9
-7
ա) – ով չի կարող ավարտվել
բ) այո
գ) ոչ
Նույն նշանն ունեցող երկու ամբողջ թվերի գումարի բացաաարձակ արժեքը դրական թիվ է։
120 x 60 : 100 = 50
Գործնական առաջադրանքներ
1. Առանձնացրու՛ անձնանիշ և իրանիշ գոյականները:
Գունդ, գնդապետ, գնդացիր, Եգիպտոս, եգիպտացի, եգիպտացորեն, թիզ, թզուկ, ձիակառք, կառապան, վաճառատուն, վաճառական, ուղեվարձ, ուղևոր, վերելք, վիրաբույժ, հնդկացի, հնդկացորեն, հայ, Հայաստան, դերբայ, դերասան, հացաբույս, հացթուխ, խոհարար, խոհանոց, լրագիր, լրտես, հետախույզ, հետևանք:
Անձնանիշ-գնդապետ,եգիպտացի,թզուկ,կառապան,վաճառական,ուղևոր, վիրաբույժ , հնդկացի,հայ, դերասան,լրտես,հետախույզ,հնդկացորեն,դերբայ,հացաբույս,խոհանոց
Իրանիշ-գունդ,եգիպտացորեն,թիզ,ձիակառք,վաճառատուն,ուղեվարձի,վերելք,հնդկացորեն,դերբայ,հացաբույս,խոհանոց
2. Առանձնացրու՛ թանձրացական և վերացական գոյականները:
Երամ, հույս, կասկած, պատիվ, վերարկու, ճաշակ, ճաշ, կարոտ, ծխախոտ, գութ, նախանձ, երաժիշտ, բնավորություն, քար, արձագանք, ծառ, հուշ, հուշարձան, վախ, նկար, բողոք, դասագիրք:
Թանձրացական-երամ,վերարկու,ճաշ,ծխախոտ,երաժիշտ,քար,ծառ,հուշարձան,նկար,դասագիրք
Վերացական-հույս,կասկած,պատիվ,ճաշակ,կարոտ,հուշ,գութ, արձագանք,
3.Որտեղ անհրաժեշտ է, գրի՛ր մեծատառով:
Անդրկովկաս, Ուկրաինայի Հանրապետություն, Վանա լիճ, Գերմանիայի Դաշնություն, Խաղաղ օվկիանոս, Միջերկրական ծով, Կովկասյան լեռնաշղթա, Ատլանտյան օվկիանոս, Բալթիկ ծով, Գեղամա լեռներ, մայրաքաղաք Երևան, առյուծ Մհեր, Սասունցի Դավիթ, Անբան Հուռի, Պարզ լիճ, Կոտայքի մարզ, Արփա գետ, Պարույր Սևակ:
4.Ածանցների օգնությամբ հասարակ գոյականները դարձրու՛ անձնանուններ:
Լույս, լեռ, գառ, թագ, նազ, վարս, վարդ, ցող, արծիվ, սաթ, խաչ:
Օրինակ՝ լեռ-Լեռնիկ, Լեռնուհի:
Լուսինե,Լեռնիկ,Գառնիկ,Թագուհի,Նազիկ,Վարսենիկ,Վարդուհի,Ցողիկ,Արծվիկ,Սաթեն,Խաչիկ։
5.Առաջին շարքի գոյականների հոմանիշները գտիր երկրորդ շարքում և գրի՛ր կողք կողքի:
ա. սարսափ, ավարտ, գրոհ, տանջանք, ծիծաղ, որոշում:
բ. հարձակում, տառապանք, քրքիջ, ահ, վճիռ, վերջ:
սարսափ-ահ, ավարտ-վերջ, գրոհ-հարձակում,տանջանք-տառապանք, ծիծաղ-քրքիջ, որոշում-վճիռ։
ա. հոտ, բողոք, հռչակ, ցավ, վախ, զայրույթ:
բ. համբավ, կսկիծ, ցասում, գանգատ, բույր, երկյուղ:
Հոտ-բույր, բողոք-գանգատ, հռչակ-համբավ, ցավ-կսկիծ, վախ-երկյուղ, զայրույթ-ցասում
6.Յուրաքանչյուր շարքից վերցրու՛ մեկական գոյական և կազմի՛ր վեց բարդ գոյական:
ա. գիր, քաղաք, ծով, որս, լեռ, զարկ:
բ. նկար, շղթա, սեղան, երակ, պետ, գող:
ա. մայր, պատկեր, ավազակ, ճակատ, գինի, պար:
բ. սրահ, մարտ, գործ, խումբ, պետ, տուն:
գիր, քաղաք, ծով, որս, լեռ, զարկ:
բ. նկար, շղթա, սեղան, երակ, պետ, գող:
գիր-գրասեղան, գրասենյակ, գրադարան, գրապահարան, լրագիր, խմբագիր
պետ-գյուղապես, քաղաքապետ, մարզպետ, պետավտոտեսուչ, ցեղապետ, գնդապետ
ա. մայր, պատկեր, ավազակ, ճակատ, գինի, պար:
բ. սրահ, մարտ, գործ, խումբ, պետ, տուն:
գինի-գինետուն, գինեգործ, գինեվաճառ, գինեգույն, գինեձոն, գինարբուկ (ծաղիկ)
տուն-հյուրատուն, հացատուն, լվացքատուն, տնատեր, տնաշեն, տնանկ
7. Առաջին շարքի գոյականներից և երկրորդ շարքի վերջածանցներից հնարավոր բոլոր տարբերակներով կազմիր ածանցավոր գոյականներ:
ա. արհեստ, խմոր, թագ, գազան, հավաք, հեծանիվ, որս, զինվոր, դատ, ճանապարհ, բառ, ներկ, առևտուր, երշիկ, խորհուրդ:
բ. -անոց, -ական, -արար,- որդ, -ավոր, -արան, -եղեն:
Արհեստանոց, արհեստական, արհեստավոր
Խմորեղեն
Թագավոր
Գազանանոց
Հավաքական, հավաքարար
Հեծանվորդ
Որսորդ, որսանոց, որսարան
Զինվորական
Դատական, դատարան, դատավոր
Ճանապարհական, ճանապարհորդ
Բառանոց
Ներկարար, ներկարան
Առևտրական,
Երշիկեղեն
Խորհրդավոր։
8.Տրված գոյականների հոլովված ձևերը դարձրու ուղիղ:
Երկնքի-երկինք, ծերունու-ծերունի, տան-տուն, քրոջ-քույր, տարվա-տարի, առվի-առու, մարդու-մարդ, խմբում-խումբ, սրտից-սիրտ, մոր-մայր, ծաղկով-ծաղիկ, փշատենու-փշատենի, գարնան-գարուն, կավճով-կավիճ, վշտից-վիշտ, մանկության-մանկություն, պատվով-պատիվ, տիրոջ-տեր, շարժմանփ-շարժում, ամուսնում-ամուսին, թփի-թուփ, արյան-արյուն, հաշվից-հաշիվ, աշնան-աշուն, անկյան-անկյուն, կնոջից-կնոջ, քեռու-քեռի, որդու-որդի, ձյան-ձյուն, ձկան-ձուկ, գրկից-գիրկ, աղավնու-աղավնի, գրքում-գիրք, շան-շուն:
Օրինակ՝ երկնքի-երկինք, ծերունու-ծերունի:
УРОК 1
БОКС — СПОРТ СИЛЬНЫХ ДУХОМ И ТЕЛОМ
На этом уроке вы:
Однажды он мне говорит:
– Завтра спарринг.
– Чего? – говорю.
– Учебный бой. Мы драться будем. То есть работать. По-нашему так.
– Ну, работай, – я говорю. – Зайду завтра к вам.
Захожу в спортзал на другой день. Тренер спрашивает:
– Ты откуда?
– Я, – говорю, – здесь записан. Я в спарринг хочу
Тренер надел мне перчатки. И Мишке надел перчатки. Мы с Мишкой
вышли на ринг. Я размахнулся и как ударю! Но мимо. Я второй раз
размахнулся – и сам упал.
А тренер говорит:
– Работай, работай!
Я разозлился, на Мишу кинулся и упал снова.
– Нет, – говорит Мишка, – я с
ним работать не буду. Он всë
время падает.
Я говорю:
– Я не всë время падаю.
Сейчас ты у меня получишь!
А он мне в нос как даст снова!
И я сел на пол. А Мишка уже
перчатки снимает и говорит:
– Нет, просто смешно мне с ним работать. Он же совсем не может
работать.
Я говорю:
– Ничего нет смешного… Я сейчас встану…
– Как хочешь, – говорит Мишка, – можешь и не вставать, это совсем не
важно…
УРОК 2
2. Времена года сменяют друг друга. Можете ли вы назвать приметы каждого из времён года? Вспомните и назовите зимние, весенние, летние и
осенние месяцы.
3. Составьте пословицы из слов двух столбиков. Запишите их.
В родном доме своё гнездо любит.
Всякая птица и стены помогают.
Человек без Родины, и весна не красна.
На чужой стороне что соловей без песни.
4. Из данных слов составьте и запишите словосочетания.
большой (ая) лист, город, голова, волк
красивый (ая) картина, рисунок, парк
добрый (ая) мальчик, девочка, старик, дедушка
холодный (ая) день, вечер, погода, ветер
осенний (яя) ночь, погода, дождь
дождливый (ая) день, погода
весенний (яя) гроза, цветок, дождь
.
5. Перепишите предложения. опишите пропущенные буквы.
6. Впишите подходящие слова.
7. Выучите наизусть стихотворение И.Сурикова
ДЕТСТВО
Вот моя деревня:
Вот мой дом родной;
Вот качусь я в санках
По горе крутой;
Вот свернулись санки,
И я на бок — хлоп!
Кубарем качуся
Под гору, в сугроб.
И друзья-мальчишки,
Стоя надо мной,
Весело хохочут
Над моей бедой.
Всё лицо и руки
Залепил мне снег…
Мне в сугробе горе,
А ребятам смех
1.Տրված ածանցավոր բառերում առանձնացրո՛ւ արմատը և ածանցը։
Խնձոր-ենի, տ-գեղ, ան-հարմար, ան-զեն, ան-տուն, ան-գութ , դժ-բախտ, դժ-գոհ, լճ-ակ, շն-իկ, գառն-ուկ, կանաչ-եղեն, միտ-ք, լեռ-ց-ի, սարե-ցի, գյուղա-ցի։
2.Առանձին սյունակներով դուրս գրե՛լ նախածանց, վերջածանց, ինչպես նաև թե՛ նախածանց, թե՛ վերջածանց ունեցող բառերը։
Անհայտ(նախածանք), խնձորենի(վերջածանց), անմտություն(նախածանց), հակաթույն(վերջածանց), մթերային(վերջածանց), տգեղ(նախածանց),
վերահաշվում(վերջածանց), անհոգաբար(նախածանց), կաղնուտ(նախածանց), անհավատալի(նախածանց), միլիոնավոր(վերջածանց), չկամ(նախածանց),
ցուցանակ(վերջածանց), արտապատկեր(վերժածանց), ենթավարպետ(նախածանց), գերադաս(նախածանց), կղզյակ(վերջածանց), հարակից(վերջածանց),
հայրական(վերջածանց), ներգրավում(նախածանց), տրամագծորեն(վերջածանց), անհարմար(նախածանք), ապաշնորհ(նախածանց), դժգոհություն(նախածանք),
հավաքածու(վերջածանց), լսարան(վերջածանց), համատեղություն(վերջածանք), ծիծաղելի(վերջածանց), անթիվ(նախածանց), մորթեղեն(ցերջածանց), միտք(վերջածանց)։
3.Փակագծերում տրված բայերը անհրաժեշտ քերականական ձևերով գրի՛ր նախադասության համապատասխան տեղերում։
Ընթացող գնացքի լուսամուտից երևում էին մոտակա բնակավայրերի լույսերը, որոնք մի պահ առկայծում թանձրացող խավարում, ապա անհետացան։ (երևալ, անհետանալ, առկայծել)
Հանգստյան տան բակում մարդիկ զբոսնում էին, երեխաները, ճոճանակների վրա նստած, օրորում էին, իսկ մեղմ քամին բերեց մոտակա սարերի զովությունը։ (օրորել, զբոնել, բերել)
Վարպետը անջատել էր հաստոցը, վերցրել էր նոր պատրաստած դետալը և համեմատլ եր գծագրի հետ՝ երբեմն ինչ-որ չափումներ անելով։ (վերցնել, անջատել, համեմատել)
Դաշնակահարի մատները սահւմ էր ստեղների վրայով, և դահլիճը …. հոգեպարար մի երաժշտությամբ, որն …. ունկնդիրների հոգիները։ (ալեկոծել, ողողել, սահել)
Ճամփեզրի խոտերի միջից հանկարծ մի աղվես …., որն …. ճանապարհի մյուս կողմն ու …. թփուտներում։ (անցնել, անհետանալ, հայտնվել)
4.Փակագծերում տրված բառերից ընտրի՛ր ճիշտ բառաձևը տվյալ նախադասության համար։
Լուրջ միջոցներ ձեռնարկելու փոխարեն ռուսական դիվանագետները փոքրիկ միջոցներ ձեռնարկեցին։
Սպասվում էին հայ-ադրբեջանական պաշտոնական նոր հանդիպումներ։
Երկյուղածությամբ մոտ գնացի ու դողդոջուն ձեռքերով հանեցի ծրարը։
Այս առասպելական հերոսի մասին բազմաթիվ ավանդություններ են ստեղծվել:
Այդ դեպքից հետո նրա հոգում մի տեսակ դառնության զգացում էր մնացել:
Խոսքը վերաբերվում է 5–րդ դարի հայ պատմիչների գործերին:
Գեղագիտությունը հասկացողություն է տալիս գեղեցիկի մասին:
Չկարողանալով դիմադրել թշնամու հարձակումներին՝ բերդի փոքրիկ կայազորը տեղի տվեց։
Երկուսն էլ (ուսում առած առաջավոր հայացքների տեր երիտասարդներ էին։
Եվ հենց բլրի վրա էլ Արգիշտին զարկեց իր վրանը։
Մոխրագույն մեգը բարձունքում հետզհետե լուծվում էր։
Այդ մասին ասվել է բազմիցս:
Ընկերներիդ հանդիպելիս չմոռանաս ասել այդ մասին։
Երեխան իր ծնողների հետ դուրս եկավ զբոսանքի։
Ոչ միայն չէր սովորել դասերը այլ դասի տեղն էլ չգիտեր։
Վիլյամ Սարոյանի «Դաշնամուր» ստեղծագործությունը խորը ներգործություն է ունենում ընթերցողի վրա։ Երկու պատանիների զրույցով սկսվելով ՝ պատմությունը վերաճում- դառնում է նպատակասլաց և ոգեշնչող մի ստեղծագործություն, որը սովորեցնում է երբեք չընկճվել, առաջ նայել և հասնել նպատակներին՝ անկախ ամեն ինչից։
Ճի՛շտ է, Բենը մանկուց հնարավորություն չի ունեցել իր սեփական դաշնամուրն ունենալու կամ խմբակ հաճախելու, բայց նա, գնահատելով իր ցանկությունը, համառորեն պայքարել է սովորելու համար և վստահաբար կարող ենք ասել, որ նա մի օր անպայման կհասնի իր երազանքին, քանի որ աղքատությունն իր մեջ սերմանել է պայքարելու ուժը։ Բացի այդ ՝ նա իր կողքին ունի Էմմայի պես հավատարիմ ընկեր, ով կոգեշնչի նրան ՝ իր երազանքին հասնելու համար։
Հղումներից ստորև տեղադրել ձեր բլոգում կատարված աշխատանքների հղումները:
Առաջադրանք, 6-րդ դաս., նոյեմբերի 17-23
Առաջադրանք, 6-րդ դաս., նոյեմբերի 10-17-ը
Առաջադրանք,6-րդ դաս., նոյեմբերի 3-10-ը
Անհատական նախագիծ
Թարգմանություններ
10-15 նախադասությամբ ամփոփել մեր անցած թեմաները:
Քանի, որ մենք շատ բան ենք սովորել դրա պատճառով ես չեմ հիշում:
Գնահատաիր ինքդ քո աշխատանքները 10 բալանոց համակարգով:
8-9
Փարավոն անվանում էին Եգիպտոսի արքաներին, որը նշանակում էր «պալատի տեր»: Եգիպտական միապետություններն իրենց գոյությունն սկսել են մ.թ.ա. 4-րդ հազարամյակի երկրորդ կեսից։ Եգիպտացիները թագավորին նայում էին որպես իրենց երկրի հանդեպ աստվածների բարեհաճության երաշխիք։ Մինչև IV դինաստիան միապետի անունը կապվում էր Հորոս աստծո, իսկ դրանից հետո՝ արևի Ռա աստծո հետ և թագավորող անձը համարվում էր նրա որդին։ Մեկը մյուսի ետևից կառուցվեցին Մեծ Բուրգերը, որոնք ցուցադրում էին այն ժամանակների կառավարողների բացառիկ հզորությունն ու մեծությունը։
Փարավոններ
Առաջին փարավոն Ջոսերի գլխավոր նպատակներից էր Վերին և Ստորին Եգիպտոսի միավորումն ամրապնդելը։ Նա իրականացրեց վարչաքաղաքական բարեփոխում ՝ իշխանությունից հեռացնելով նոմերում ժառանգաբար իշխող տեղական ազնվական ներկայացուցիչներին։ Ձևավորվեց կառավարման նոր համակարգ։ Փարավոնի իշխանությունը հայտարարվեց աստվածատուր, իսկ փարավոնը ՝ մարդ-աստված։
Միջին թագավորության ժամանակ Եգիպտոսի տրոհումը իր հետ բերեց արյունալի պատերազմներ և ավերածություններ։ Իրավիճակը կառավարողներին ստիպեց վերականգնել միասնական պետությունը։ Այդ շարժումը հյուսիում գլխավորեց Հերակլեոպոլիս, իսկ հարավում ՝ Թեբե քաղաքը։ Պայքարում հաղթեց Թեբեն և Ք.ա.2040թ. սահմաններում Թեբեի փարավոնը հիմնադրեց համաեգիպտական XI հարստությունը։ Թեբեի փարավոն Յահմոս 1-ը (Ք.ա. մոտ 1540-1517թթ.) գրավեց Ավարիսը և վտարեց հիքսոններին։ Յահմոսը հիմնադրեց XVIII հարստությունը, որով սկսվեց Եգիպտոսի պատմության Նոր թագավորության դարաշրջանը։
Աննախադեպ հաջողություններ արձանագրվեցին Թութմոս 3-ի կառավարման ժամանակ (Ք.ա. 1468-1434թթ.): Փարավոնը հյուսիսում հասավ մինչև Կարքեմիշ։ Թութմոս 3-ը ստեղծեց մի տերություն, որը հյուսիսից հարավ ձգվում էր մոտ 3200 կմ։ Փարավոնը ստեղծեց գաղութային վարչակազմ, որը պետք է իրագործեր նորանվաճ երկրների նկատմամբ տարվող քաղաքականությունը։ Նա առաջինն էր, ով նվաճվածների վրա սահմանեց հարկային և այլ պարտավորություններ։
Ք.ա.14-րդ դարի կարևոր իրադարձություններից էր փարավոն Էխնաթոնի կրոնական բարեփոխումը։ Փարավոնների կողմից տրվող նվիրատվությունների շնորհիվ երկրում մեծ ազդեցություն ձեռք բերեց Թեբեի հովանավոր աստված Ամոնի տաճարը։ Այն պատճառ էր դառնում փարավոնների և քրմության միջև բախումների։
Իրավիճակը լարվեց Ամենհոտեպ 4-ի կառավարման սկզբում (Ք.ա.1352-1336թթ.): Փարավոնը վճռեց հարցին տալ արմատական լուծում։ Նա դիցարանում առաջ մղեց երկրորդական աստվածություն Աթոնին, որը մարմնավորում էր Արևի սկավառակը։ Աթոնը հռչակվեց Եգիպտոսի միակ աատված։ Ամենհոտեպը իրեն հռչակեց Աթոնի միակ որդի և ընդունեց նոր անուն ՝ Էխնաթոն («Աթոնին հաճելի»)։ Նորաստեղծ մայրաքաղաք հռչակվեց Ախետաթոնը։
Թութանհամոնը Ախենաթենի մահից հետո վերականգնեց մայրաքաղաք Թեբեն և վերականգնեց հին աստվածների պաշտամունքը։ Ավելի ուշ փարավոնը ջնջեց նրա անունը որոշ թագավորների ցուցակներից, ուստի գիտնականները 1920-ականներին գտել են նրա գերեզմանի իրերը։
Առաջադրանք 1
1.Ներկայացրու Հին աշխարհի նշանավոր արքաներից Համմուրապիին,նրա օրենքները, քո մտորումները այդ օրենքների շուրջ/գրավոր/:
Համուրապիին Բաբելոնի արքան էր Ք․ա 1792-1750թթ։ 30 տարի Համուրապիին մարտնչրում էր հարեվան երկրների դեմ։ Համուրապիին կարողացավ հնազանդեցնել նրանց։ Համուրապիին գիտակցում էր, որ կռվի ժամանակ ձեռք բերածը զենքով պահել հնարավոր չէ։
Օրենքներ
1.Ես համաձայն եմ առաջին օրենքի հետ, որովհետև դատավորը պետք է շատ ազնիվ և գրագեդ մարդ լինի, որպիսի չխաղա մարդկան ճակադագրի։
2.Ես երկրորդ օրենքի հետ համաձայն եմ, որովհետև գողությունը շատ վատ բան է։
3․Ես համաձայն եմ երրորդի օրենքի հետ, որովհետև վատ դեպքի ժամանակ պետք չի գողություն անել։
4․Ես չորրորդ օրենքի հետ համաձայն եմ, որովհետև սուտ խոսալը վատ բան է։
2.Տեսաֆիլմերը դիտելուց հետո ամփոփիր 10-15 նախադասությամբ/ինչ նոր բան իմացար, ամենահետաքրքիր հատվածը/
2. Սովորել պատմել:
Համմուրապին (կամ Համմուրաբի) Բաբելոնի վեցերորդ թագավորն էր՝ իշխելով մ.թ.ա. 1792-1750 թվականներին։ Նա առավել հայտնի է իր օրենքների հայտնի հավաքածուով՝ Համմուրապիի օրենսգիրքով, որը համարվում է աշխարհի առաջին համակարգված օրենսգրքերից մեկը։ Այս օրենքները մշակվել են հասարակության կարգուկանոնի ամրապնդման և արդարության սկզբունքների տարածման նպատակով։ Օրենսգիրքը հայտնաբերվել է 1901 թվականին Իրանի Սուսա քաղաքում և գրված է շումերա-աքքադական սեպագրով։ Օրենսգիրքը բաղկացած է շուրջ 282 հոդվածից, որոնք վերաբերում են տարբեր ոլորտներին՝ քաղաքացիական իրավունքից մինչև քրեական արդարադատություն։ Այն գրված է շքեղ սև դիորիտե սյան վրա։
«Ես՝ Համմուրաբիս, աստվածների կողմից նշանակված առաջնորդս, թագավորներից ամենաառաջինը, եփրատյան գյուղերի նվաճողը, ճշմատություն և արդարություն դրեցի երկրի շուրթերին։
Այսուհետև․
Եզրափակման մեջ ասված է․
«Ես՝ Համմուրաբիս, արդարադատ թագավոր եմ, որին Արևի աստվածը շնորհել է օրենքներ։ Իմ խոսքերը հիանալի են, իմ գործերը՝ աննման»։
Օրենսգիրքը ներկայացնում էր թագավորի գաղափարը որպես արդարության երաշխավոր։ Համմուրապին իր օրենքների ներածության մեջ նշում է, որ դրանք մշակվել են՝
Համմուրապիի օրենսգիրքը մեծ ազդեցություն է ունեցել Միջագետքի հարակից տարածքների վրա։ Այն հիմք է ծառայել հետագա օրենսդրական համակարգերի, այդ թվում՝ եբրայական և հռոմեական օրենքների զարգացման համար։
Այսօր օրենսգիրքը պահվում է Փարիզի Լուվրի թանգարանում և համարվում է համաշխարհային պատմության կարևոր ժառանգություն։
Առաջադրանք 2
1.Սովորել պատմել:
2 Գրավոր ներկայացրու և հւիմնավորիր տպավորիչ հատվածը:
Փյունիկեցիները, ինչպես մենք՝ հայերս աշխարհի հնագույն ժողովուրդներից էր, համաշխարհային քաղաքակրթության սկզբնավորողներից: Փյունիկիան ձգվում էր Միջերկրական ծովի արևելյան ափի երկայնքով, ընդգրկել է այժմյան Լիբանանի, Սիրիայի տարածքները: Համեմատած այդ շրջանի մեծ տերությունների ՝ Միջագետքի, Եգիպտոսի, Պարսկաստանի, Հին Հռոմի հետ, Հին Փյունիկիան զբաղեցնում էր ընդամենը մի փոքրիկ տարածք: Բայց նրա խոսքը որոշիչ էր եգիպտական քաղաքների խորշերում, Սիցիլիայի ափերին, Իսպանիայի, Հյուսիսային Աֆրիկայի հունական նավահանգիստներում … Փյունիկյան նավերը գերակշռում էին ամբողջ Միջերկրական ծովում: Փյունիկեցիները աշխարհին տվեցին այբուբեն, որը գոյություն ունեցող բոլոր գրային համակարգերի հիմքը դարձավ , առաջին կարգի ծովային նավեր և շատ ավելին …
Ո՞րն էր այս փոքրիկ ժողովրդի ուժը:
Փյունիկյան պետության բնիկների մասին ստույգ պատմությանը հայտնի չէ, ինչևէ, նրանց անմիջական նախնիները այստեղ ապրել են մ.թ.ա. III հազարամյակից: Փյունիկեցիներն իրենք իրենց համարում էին «այսինչ քաղաքի բնակիչներ»: Փյունիկյան քաղաքներում ամենահին շերտերը նշվում են մ.թ.ա. մոտ 3000 թվին: Այս ժամանակաշրջանից էլ սկսվում է քաղաքային քաղաքակրթության պատմությունը:
Դեռևս մ.թ.ա. V հազարամյակում նրանք Առաջավոր Ասիայում խոշոր քաղաքներ ու բնակավայրեր էին հիմնել, որոնցից առավել նշանավորներն են Բիբլոսը, Սիդոնը, Տյուրոսը, Բերիթը (Բեյրութ), Ակրովը: Փյունիկիայում տները սովորաբար կառուցվում էին երկհարկանի ՝ վերջին հարկում բաց կամ արգելված պատկերասրահով, որտեղ բնակվում էին տերերը: Ստորին հարկում, հաճախ քարից հատակով, որտեղ պահվում էին տարբեր պահեստավորված իրեր, ապրում էին ստրուկները:
Մի փոքր էլ Կարթագենի մասին
Կարթագենը ՝ Հյուսիսային Աֆրիկայի փյունիկյան ամենամեծ գաղութը, էլ ավելի խիտ-խիտ էր կառուցված: Ըստ հին հռոմեական պատմաբանների ՝ Կարթագենում կային հարթ տանիքներով վեց հարկանի շատ շինությունները: Շենքերն այնքան մոտիկ էին իրար, որ մ.թ.ա. 146 թ.-ին հռոմեացի զինվորները քաղաքը գրավելու ժամանակ տախտակները տանիքից տանիք էին նետում և տեղափոխվում մեկ այլ շենք:
Արտաքինից տները զարդարում էին տարբեր նախշերով : Ներսում տան երկայնքով ձգվում էր միջանցքը, որի կենրոնից դուրս էիր գալիս դեպի բակ: Բնակելի թաղամասերը գտնվում էին բակի երկու կողմերում:
Պեղումները նաև որոշակի պատկերացում են տվել փյունիկեցիներին շրջապատող կահույքի և կենցաղային իրերի մասին: Ամենայն հավանականությամբ, փյունիկեցիները օգտագործում էին ցածր սեղաններ, աթոռներ, աթոռակներ, հարթ մահճակալներ: Տանը պատվավոր տեղը զբաղեցնում էր մի մեծ փայտե սնդուկը, որտեղ պահվում էին տան հիմնական գանձերը: Նրանք, ովքեր ավելի հարուստ էին, այն ծածկում էին գորգով, իսկ աղքատները ՝ խսիրներով:
Մի փոքր էլ նորաձևության մասին
Փյունիկեցիները մինչև սրունք կրում էին լայն, երկար վերնաշապիկ, սովորաբար գոտիավորված չէին: Նրանք հագնում էին սանդալներ: Կանայք կրում էին նույն տունիկաներից, միայն ավելի կարճ, մինչև ծնկները: Ի տարբերություն տղամարդկանց, նրանք գոտի էին կապում, երբեմն նույնիսկ երկու: Թե տղամարդկանց, թե՛ կանանց հագուստը ծալքավոր էր, ասեղնագործ և բավականին գունեղ ՝ զարդարված տարբեր գույների շերտերով, այդ թվում ՝ հայտնի փյունիկյան մանուշակագույնով: Նրանք սիրում էին նաև զարդեր: Ականջօղեր, վզնոցներ, մատանիներ, ապարանջաններ: Արիստոտելը հայտնում է, որ կարթագենացի տղամարդիկ կրում էին այնքան մատանի, որքան մասնակցում էին արշավանքների: Յուրահատուկ զարդարանք էր համարվում քրի վրայի օղակները:
Փյունիկեցիների համար պարտադիր էր գլխաշորը: Կանայք սովորաբար իրենց գլխի վրա կրում էին գլխազարդ, իսկ տղամարդիկ ՝ կոնաձև կամ բարձր, առանց ծայրամասի գլանաձեւ գլխարկներ: Մինչ այժմ կարմիր գլանաձը գլխարկները, որոնք փյունիկեցիներից հետո էլ գոյատևեց երկար դարեր, շարունակում է մնալ Հյուսիսային Աֆրիկայի բնակիչների սիրված գլխարկը: Իսկ թուրքական ֆեսը պահպանում է հեռավոր անցյալի միջերկրածովյան նորաձևության հիշողությունը:
Փյունիկյան Բիբլոս քաղաքն էր Փյունիկիայի գիտության և կրթության կենտրոնը: Այնտեղ էին արտադրվում լավագույն պապիրուսներն ու տարածվում տարածաշրջանում: Շատ հնագույն լեզուներում Բիբլոս բառը հոմանիշ դարձավ գիրք բառին, որտեղից էլ գործածության մեջ մտավ Բիբլիա բառը որպես Գիրք գրոց