Month: October 2022

Հրանտ Ազարումյան

Երբևէ եղե՞լ ես Մատենադարանում կամ Հայաստանի պատմության թանգարանում: Եթե այո, ապա այնտեղ դու տեսել ես հին ձեռագրեր, նկարներ, իրեր: Այդ ամենը մեզ պատմում է մեզանից շատ առաջ ապրած մարդկանց, անցյալում տեղի ունեցած իրադարձությունների, ստեղծված արժեքների մասին: Այդ ամենը մեր պատմությունն է: Պատմությունն անվանում են ժողովրդի հիշողություն: Այդ հիշողության շնորհիվ մենք այսօր գիտենք, թե ինչպես են ապրել մեր նախնիները, ինչով ենք մենք նրանց նման կամ ինչով ենք տարբերվում: Գիտենք նաև, թե ինչ են ստեղծել, արարել կամ, ցավոք, կորուստներ ունեցել մեր նախնիները, ինչպես են պաշտպանել մեր հայրենիքը: Այդ ամենի մասին մեզ պատմում են մեր պատմիչների թողած ձեռագրերը, հին Նկարները, տարբեր զրույցները, առասպելները, ավանդությունները, պահպանված իրերը՝ զարդերը, զենքերը, դրամները, տարբեր շինությունները:

Պատմությունն օգնում է, որպեսզի սխալներ թույլ չտանք այսօր և ճիշտ կառուցենք մեր ապագան: Դրա համար բոլորս պետք է լավ իմանանք մեր պատմությունը և  պահպանենք մեզ ժառանգություն հասած արժեքները: Հայ ժողովրդի համար պատմական մեծ արժեք ունի Պատմահայր Մովսես Խորենացու Հայոց պատմություն գիրքը: Այն ներկայացնում է մեր ազգի պատմությունը՝ անհիշելի ժամանակներից մինչև իր ապրած ժամանակը՝ 5-րդ դարը: Իսկ ի՞նչ է դարը: Երբ մենք խոսում ենք որևէ իրադարձության մասին, որը տեղի է ունեցել ոչ շատ հեռավոր անցյալում, ապա նշում ենք այդ իրադարձության տարեթիվը, օրինակ, մենք ասում ենք. Հայ մեծ գրող Հովհաննես Թումանյանը ծնվել Է 1869 թվականին կամ մարդն առաջին անգամ տիեզերք թռավ 1961 թվականք ապրիլի 12-ին: Մեզանից հարյուրավոր կամ հազարավոր տարիներ առաջ տեղի ունեցած իրադարձությունների համար մենք ավելի հաճախ օգտագործում ենք դար և հազարամյակ բառերը: Մեկ դարը հարյուր տարին է: Հազարամյակը հազար տարին է կամ տասը դարը: Ինչպես աշխարհի շատ երկրներում, այնպես էլ մեր երկրում ընդունված է տարիների հաշվումը սկսել Հիսուս Քրիստոսի ծննդից։  Ըստ այդ հաշվարկի՝ այն բոլոր իրադարձությունները, որոնք կատարվել են նախքան Քրիստոսի ծնունդը, համարում ենք Քրիստոսի ծննդից առաջ տեղի ունեցած: Իսկ այն ամենը, ինչ եղել է դրանից հետո, համարում ենք Քրիստոսի ծննդից հետո տեղի ունեցած: Երբեմն գրքերում դու կարող ես հանդիպել մեր թվարկությունից առաջ (մ.թ.ա կամ մեր թվարկություն (մ.թ.) ձևերը : Օրինակ՝ հայոց արքա Տիգրան Մեծը գահ է բարձրացել Քրիստոսի ծննդից առաջ 95 թվականին, ինչը կրճատ նշվում Է Ք.ա. 95թ.: Իսկ Քրիստոսի ծննդից հետո տեղի ունեցած իրա**դարձությունների մասին խոսելիս հատուկ նշում չի կատարվում, այլ պարզապես գրվում է տարեթիվը: Օրինակ՝ 405 թվականին Մեսրոպ Մաշտոցը ստեղծեց հայոց այբուբենը:

Հարցեր և առաջադրանքներ

1. Ի՞նչ է պատմությունը, և ինչո՞ւ է անհրաժեշտ այն լավ իմանալ:

Պատմությունը ժողովրթի հիշողությունն է: Յուրաքանչյուր մարդ պետք է իմանա իր ժողովրդի ու երկրի պատմությունը:

2. Ւ՞նչ է դարը:

հարյուր տարին մեկ դար է:

3. Ինչպե՞ս է ընդունված կատարել տարիների հաշվումը:

Տարիների հաշվումը կատարվում է Հիսուս Քրիստոսի ծննդից: Եթե իրադարձությունը եղել է   նախքան Քրիստոսի ծնունդը, ասում ենք Քրիստոսի ծնունդից առաջ, իսկ եթե եղել է ծննդից հետո ասում ենք Քրիստոսի ծնունդից հետո:

4. Դու ո՞րերորդ դարում ես ծնվել:

Ես ծնվել եմ 21 – երրորդ դարում

Լրացուցիչ աշխատանք

Որ դարին են պատկանում հետևյալ պատմական թվերը՝

66թ., 301թ., 2019թ., 405թ., 451թ., 1031թ., 1890թ., 1900թ., 678թ., 980թ., 760թ., 540թ.:

մ.թ.ա.66.թ, 4-րդ, 21-դր, 5-րդ, 5րդ, 11-րդ, 19-դր, 20-դր, 7-դր, 10-դր, 8-դր, 6-դր:

Урок 1.

Из учебника стр. 24 — 25

Прочитай. Отгадай, какое это животное.

В дверь вошло животное
До того голодное:
Съело веник и метлу,
Съело коврик на полу,
Занавеску на окне
И картину на стене,
Со стола слизнуло справку
И опять пошло на травку.

Прочитай отрывок из книги «Секреты орфографии». О каком правиле в нём говорится?
Есть в алфавите ъ (твёрдый знак). Какую же работу он выполняет? Оказывается, твёрдый знак занимается подсказками: если в слове есть приставка, которая оканчивается на согласную, то перед буквами е, ё, я, ю ставится ъ. Например: съела, подъём, разъярённый, адъютант. Твёрдый знак называют разделительным: подсказчик разделяет приставки и корни.

Прочитай слова.

Сел — съел; пойдём — подъём; отец — отъезд;
Сёма — съёмка; ёж — съёжился; обязан — объяснил.

Найдите «лишнее» слово в каждой группе слов. Запиши в два столбика, вставляя пропущенные буквы.
Колосья, друзья, подъезд, вьюга.
Съедобный, подъём, шьём, выезд.
Коньки, пальцы, сел, тень, большой.

Вставь ъ или ь.
Съедобные грибы, верные друзья, съёжился от мороза, быстрые ручьи, подъезд школы, объяснил задачу, съехал с горы, взъерошенный воробей, объявление в газете, смешные обезьянки, тёмной ночью, сильная вьюга.

С тремя любыми сочетаниями слов составь предложения. Запиши их.

Այս մայրցամաքը  Աֆրիկա են անվանել հին հռոմեացիները՝ տեղաբնիկ «աֆարիկ» ցեղի անունով:  Ըստ զբաղեցրած տարածքի՝ Աֆրիկան երկրագնդի երկրորդ մայրցամաքն է՝եվրասայից հետո:

Սահարան  աշխարհի ամենամեծ անապատն է:

Նեղոսն  աշխարհի ամենաերկար գետն է:

Աֆրիկյան սավաննաներում բնակվում են ռնգեղջյուր, ընձուղտ, զեբր ու բորենի, կենդանիների արքան՝առյուծը և ցամաքային ամենախոշոր կենդանին՝ աֆրիկյան փիղը:

Ես իմ աշնանային արձակուրդի շաբաթը անցկացրել եմ շատ լավ։ Մեր տուն եկել էին իմ մորաքույրը,հորաքույրը իմ քույրիկները ։Ես նայել եմ ֆիլմեր, գնացել եմ եկեղեցի, շատ տեղեր։ Ես շատ լավ եմ անցկացրել իմ աշունը և իջել եմ բակ ու խաղցել են ըկերներիս հետ։ Մենք ֆուտբոլ էինք խաղում և այլն։ Իմ հայրիկը ինձ իր ընկերների հետ տանում էր շատ տեղեր ։ Ինձ շատ դուր եկավ։ Ես իմ փոքր քույրիկի հետ շատ էի խաղում նաև մայրիկիս էի օգնում տնային գործեևում։ Այդպես էլ անցավ իմ ուսումնական աշունը։

• Ինչպե՞ս երեք 6-ով ստանալ 6։
  6 – 6 + 6 = 6
• Ինչպե՞ս երեք 5-ով ստանալ 30։
  5×5+5=30
• Ինչպե՞ս չորս 3-ով ստանալ 6։
  3-3+3+3=6
• Ինչպե՞ս հինգ հատ  2-ով ստանալ 28։
  22+2+2+2=28
• Ինչպե՞ս չորս 9 –ի  միջոցով  ստանալ 100։
  99+9:9=100
  
• Ինչպե՞ս երեք հատ 5–ի  միջոցով  ստանալ  20։
  5×5-5=20
• Ինչպե՞ս չորս 5 –ի  միջոցով  ստանալ 6։
  55:5-5=6
• Ինչպե՞ս հինգ  1-ով ստանալ 22։
  11+11×1=22
  
• Ինչպե՞ս հինգ  2–ի  միջոցով  ստանալ 15։
  22։2+2+2=15
  
• Ինչպե՞ս երեք 6-ով ստանալ 11։
  66:6=11
• Ինչպե՞ս չորս 7–ի  միջոցով  ստանալ 18:
  77:7+7=18;
• Ինչպե՞ս չորս 8 –ի  միջոցով  ստանալ 89։
  88+8:8=89

Кто шёл по лесной дороге? паук

Что нёс паучок? жёлтые листки

Кого он увидел? лошадку

Кто поскакал по дороге? грузовик

Почему лошадка остановилась? устала

О чём спросил грузовик паучка? что у тебя в мешке

Где остановилась машина с лошадкой и паучком? на большой площади.

Что крикнул паучок? Посмотрите, что я привёз

Что привёз он в город? жёлтые листки

Какое время года наступило? золотая осень

Выполните упражнения:

Найдите лишнее слово. Почему оно лишнее?

осень                              туман                             лес
аромат                           гроза                              поле
весна                               дождь                            сырость
лето                                снег                                 поляна
зима                                шмель                             сад

Вставьте пропущенные буквы:

Летом лес был зелёный. Осенью листья стали жёлтыми. Все листья у него разные: зелёные, жёлтые, красные, коричневые.

Մենք բնակվում ենք Նոր Նորքի առաջին զանգվածում։Մեր տանից ոչ հեռու գտնվում է Նանսենի այգին։ Մենք հաճախ ենք զբոսնում այնտեղ։

Գտնվում է Նոր Նորք վարչական շրջանի առաջին զանգվածում` Ֆ. Նանսենի փողոցում: Այգին սկսվում է Գայի պողոտային հարող հատվածից: Այգու մուտքի մոտ` բարձր պատվանդանի վրա, տեղադրված է Գայի (Հայկ Բժշկյանց) արձանը: Նանսենի այգում կարելի է տեսնել վերջին տարիներին տեղադրված` «Իմ սիրտը լեռներում է», «Բայրոն», «Ֆ. Վերֆել», «Ջհանգիր աղա» քանդակները:

Առաջադրանքներ.

1. Արտահայտիր մետրով
   5կմ= 5000 մ
   23կմ235մ = 23.235 մ
   400կմ4մ = 400.004
2. Արտահայտիր դեցիմետրով
   5մ4դմ = 54 դմ
   3կմ = 3000 դմ
   4կմ6մ7դմ = 4067 դմ
3. Արտահայտիր սանտիմետրով
   5մ = 500 սմ
   4մ5դմ6սմ = 456 սմ
   35դմ = 350 սմ
4. Արտահայտիր միլիմետրով
   7մ = 7000 մմ
   5սմ6մմ = 56 մմ
   5մ4դմ7սմ6մմ = 5476
5. Արտահայտիր նշված միավորներով․
   5ր40վ= 340վ
   5օր18ժ = 120ժ
   7տարի 11 ամիս= 151ամիս
   10դար54տարի =10.054 տարի
   7․ Արտահայտիր գրամներով
   5կգ = 5000 կգ
   7կգ250գ = 7250 կգ
   5ց = 500 կգ
   5ց12կգ60գ = 51.260
   8․ Արտահայտիր ցենտներով
   5տ = 5000 ց
   12տ7ց 12.007 ց
   9․ Արտահայտիր կիլոգրամով
   12տ = 12.000 կգ
   22տ5ց = 22.050 կգ
   4տ5ց62կգ = 4562 ԿԳ
   10․ Մեծ միավորներից մեկը արտահայտիր փոքր միավորով:
   5տ3ց
   30կգ60գ
   6օր14ժ
   30ր40վ
   10մ9սմ
   20կմ70մ

Մեծությամբ 2-րդ աշխարհամասն է:  Նրա ազգաբնակչությունը կազմում են հարյուրավոր բնիկ ցեղեր՝ իրենց բազմազան մշակույթներով։ Աֆրիկան ամենատաք մայրցամաքն է, որտեղ 53 պետություն կա։ Այստեղ է գտնվում աշխարհի ամենամեծ անապատը՝ Սահարան։

Աֆրիկյան սավաննաներում բնակվում են ռնգեղջյուր, ընձուղտ, զեբր ու բորենի, կենդանիների արքան՝առյուծը և ցամաքային ամենախոշոր կենդանին՝ աֆրիկյան փիղը: Հասարակածային խոնավ անտառներում’ ջունգլիներում հազարավոր կենդանիներ ու թռչուններ կան: Գետերում ու լճերում պատսպարված են կոկորդիլոսներն ու գետաձիերը:

Այս մայրցամաքը  Աֆրիկա են անվանել հին հռոմեացիները՝ տեղաբնիկ «աֆարիկ» ցեղի անունով: Ըստ զբաղեցրած տարածքի՝ Աֆրիկան երկրագնդի երկրորդ մայրցամաքն է՝ Եվրասիայից հետո: Դեռևս մեր թվականությունից շատ դարեր առաջ Աֆրիկայի հյուսիսային ափերն են այցելել փյունիկեցիները, հին հռոմեացիները, հին հույները: Ոսկի, փղոսկր և թանկարժեք փայտանյութ հայթայթելու համար եգիպտական փարավոնները արշավախմբեր ։

\ ն ուղարկել դեպի Նեղոս գետի վերին հոսանքները: