ԱՇՈՒՆ ՕՐ

Սևուկ ամպեր վար եկան
Օրան, օրան,
Սարի վրա շար եկան։
Ծագեց առավոտ
Պաղեց, սառավ օդ։

Գոռաց երկինք, բուք արավ,
Հևաց, հևաց.
Ծերուկ երկիր սուգ արավ։
Ճաքեց հեռուն ամպ,
Երկիր դողաց-բա՛մբ։

Բողբոջ արև շող կապեց,
Դողաց, սողաց,
Արյուն-ամպից քող կապեց։
Վառեց լեռան լանջ,
Լեռան ցավատանջ։

Տեղաց անձրև մաղ տալով,
Մարմանդ-մարմանդ,
Հոգնած տերև շաղ տալով։

Առաջադրանքներ

1. Կարդա՛ բանաստեղծությունը և նկարի՛ր քեզ ամենից շատ դուր եկած հատվածը։

2. Բացատրիր արտահայտությունները

վար եկան-իջան

շար եկան- շարվեցին

մաղ տալ – մաղել

շաղ տալ – շաղել

քող կապել – փաթաթել

3. Փորձիր քո բառերով պատմել բանաստեղծությունը։
Սև ամպերը ցած իջնելով սարի վրա շարվեցին։Առավոտյան ցրտեց և բուք սկսվեց։Ամպրոպը զարկեց և անձրև եկավ։Տերևները սկսեցին թափվել։

4 . Գրի՛ր տրված բառերի հականիշները:

վար – վեր

պաղել – տաքանալ

հեռու – մոտիկ

վառել – հանգցնել

5. Դուրս գրիր բանաստեղծության այն տողերը, որոնց մեջ գույն կա։
սևվուկ ամպեր ։

Լրացուցիչ առաջադրանքներ

4. Ձայնագրի՛ր բանաստեղծությունը և նկարաշարի օգնությամբ տեսանյութ պատրաստի՛ր:

• Բլոգումդ ունե՞ս մաթեմատիկա բաժին։
  
  Այո։

• Պարտաճանաչ կատարե՞լ ես մաթեմատիկայի բոլոր առաջադրանքներն ու նախագծերը։
  Արել եմ բոլորը։
  Տեղադրիր բլոգիդ մաթեմատիկա բաժնի հղումը։
  https://hazarumyan.edublogs.org/category/%d5%b4%d5%a1%d5%a9%d5%a5%d5%b4%d5%a1%d5%bf%d5%ab%d5%af%d5%a1/
• Մասնակցե՞լ ես «Ստեղծագործ մաթեմատիկները» նախագծին։ Տեղադրիր նախագծի արդյունքի հղումը։
  Չեմ մասնակցել։
• Մասնակցե՞լ ես «Թվերի մեծ աշխարհում» նախագծին։ Տեղադրիր նախագծի արդյունքի հղումը։
  ոչ։
• Վերը նշված 2 նախագածից ո՞րը քեզ ավելի դուր եկավ։
  
• Կատարե՞լ ես մաթեմատիկայի ինքնաստուգումը։ Տեղադրիր արդյունքի հղումը։
  https://hazarumyan.edublogs.org/2022/09/28/%d5%ab%d5%b6%d6%84%d5%b6%d5%a1%d5%bd%d5%bf%d5%b8%d6%82%d5%a3%d5%b8%d6%82%d5%b4/
• Մասնակցե՞լ ես մաթեմատիկայի օգոստոս  ամսվա ֆլեշմոբին։
  ոչ։
• Սովորաբար մաթեմատիկայի ֆլեշմոբի ո՞ր մակարդակներն ես կատարում։
  Երկրորդ։
• Ո՞ւմ հետ ես հիմնականում քննարկում ֆլեշմոբիդ առաջադրանքները։
  Հայրիկիս

Հայրենագիտություն բառի տառերով հնարավորինս շատ բառեր ստացիր։

Հայ, հայերեն, գիտություն, հայություն, Հրանտ, գեր, գերի, այրի, Արա, տգիտություն:

Գծիկի փոխարեն տեղադրի՛ր ձայնավոր հնչյուններ և յուրաքանչյուր տարբերակում ստացի՛ր երեքական բառ։

Ս-ր- սուր, սար, սեր

Թ-փ- թուփ, թեփ, թափ

Ծ-ռ- ծուռ, ծառ, ծոռ

Թ-ք- թոք, թուք, թեք

Լ-ր- լուր, լար, լոր

Գծիկի փոխարեն բաղաձայն հնչյուններ տեղադրի՛ր և բառեր ստացի՛ր։

Խաղ, թութ, բեր, դող,  բառ, կույր

Գրի՛ր բառեր, որոնց մեջ երեք ձայնավոր հնչյուն կա։

Օրինակ՝ ապակի

առավոտ, ծիածան, աշակերտ, ծաղրածու, դասարան, պահարան, բազկաթոռ

Գրի՛ր բառեր, որոնք սկսվում և ավարտվում են ձայնավոր հնչյուններով։

Արմինե, ապօրինի, Ուրարտու, ուսուցչուհի, Երանուհի

Գրի՛ր բառեր, որոնք սկսվում և ավարտվում են բաղաձայն հնչյուններով։

խաղ, սեղան, հեռուստացույց, համակարգիչ,ժամացույց, վերնաշապիկ, կապիկ, սառույց, ջուր

Քանի՞ հնչյուն և քանի՞ տառ կա տրված բառերում։

եղջերու, երամ, երազանք, տերևաթափ, կարևոր, բարև, թեթև։

եղջերու- 6 տառ, 7 հնչյուն

երամ- 4 տառ, 5 հնչյուն

երազանք-7 տառ, 8 հնչյուն

տերևաթափ- 8 տառ, 9հնչյուն

կարևոր- 6 տառ, 7 հնչյուն

բարև- 4 տառ, 5 հնչյուն

թեթև- 4 տառ 5 հնչյուն

Գտի՛ր թաքնված բառարմատը։

ծաղկեփունջ – ծաղիկ, փունջ

գարեհաց– գարի, հաց

բարեհամբույր– բարի, համբույր

մրգահյութ– միրգ, հյութ

Տրված արմատներով բրդ բառեր կազմի՛ր։

ծաղկակաղամբ, հացահատիկ, գարեդաշտ, բարեկամ, բանջարահյութ, մրգառատ,

1. Գտի՛ր  այն  թիվը,  որի  միավորը    4  է,  տասնավորը՝   9,  հազարավորը՝ 2   է,    իսկ տասհազարավորը՝ 6։
   62.094
2. Ո՞րն է թվի գրության 3-րդ կարգի կարգային միավորը։
   100
3. 9455 > 94*5 արտահայտության մեջ աստղանիշի փոխարեն ո՞ր թիվը պետք է գրել, որ ստացվի ճիշտ անհավասարություն:
   9455<9425
4.  Թվերը դասավորեք նվազման կարգով․
   569,1586, 37, 39, 1568, 56983, 1, 3, 19, 100005
   100005, 56983,1586,1568,569,39,37,19,3,1
5. 21 թվից փոքր քանի՞ երկնիշ թիվ կա։
   11
6. 433-ին աջից կցագրել են 4թվանշանը: Արդյունքում  որքանո՞վ  մեծացավ  թիվը:
   4334 – 433 = 3901
7. Որքանո՞վ կմեծանա երկնիշ թիվը, եթե նրա գրությանը ձախից   կցագրենք 1 թվանշանը։
   125 – 25 = 100
8. Համեմատի՛ր.
   34505 < 34805
9.  Կարգային միավորների գումարը  գրիր թվի տեսքով՝
   8·1000+4·10+5·1=8045
10. 49352 թիվը ներկայացրու կարգային միավորների
    գումարի տեսքով։
    4×10000 + 9×1000 + 3×100 + 5×10 +2×1

Կատարել եմ ինքնաստուգում (միյայնակ)

Ես իմ աշխատանքը գնահատում եմ 9 ոչ մի սխալ չունեյի։

1. Տրված թվերը ներկայացրենք կարգային միավորների
   գումարի տեսքով․

Օրինակ՝

1205=1·1000+2·100+5·1 

• 236 = 2 x 100 + 3 x 10 + 61
• 807 = 8 x 100 + 7 x 1
• 4502 = 4 x 1000 + 5 x 100 +2 x 1
• 1561 = 1 x 1000 + 5 x 100 + 6 x 1 +1 x 1
• 46305 = 40 x 100 +6 x 1000+ 3 x 100 + 5
• 75610 = 70 x 100 + 5 x 1000 + 6 x 100 + 10
• 400693 = 4x 100000 + 6 x 100 +9×10+3×1
• 408964=4×100000+8×1000+9 x 100 + 6 x 10 + 4 x 1

2․ Կարգային միավորների գումարը  գրիր թվի տեսքով։

Օրինակ՝ 5· 100+3·10+2·1=532

• 6· 1000+2·100+4·1=6204
• 8· 1000+6·100+9·10+7·1 = 8697
• 4· 1000+3·10+6·1=4325
• 7· 10000+3·1000+2·10+5·1=73025
• 4· 10000+3·100+2·10+4·1=40324
• 3· 10000+3·1000+2·1=31002
• 6· 100000+3·100+2·10+5·1=600325

3․Ո՞րն է այն վեցանիշ թիվը, որի տասնավորը 8 է, հազարավորը՝ 4, իսկ մյուս  բոլոր թվանշանները՝ 9։

994989

4․Ո՞րն է այն հնգանիշ թիվը, որի միավորը 2 է, հազարավորը՝ 5, իսկ մյուս բոլոր թվանշանները՝ 1։

15112

5․Գտիր այն թիվը, որի միավորը 6 է, տասնավորը 2 անգամ փոքր է միավորից, հազարավորը 0 է, տասհազարավորը՝ 1, հարյուրավորը՝ 3։

10336

6․Չորս հազար հինգ հարյուր ութ թիվը թվանշաններով գրելիս, ո՞ր կարգում է կլինի «5» թվանշան:

հարյուրավորը

7․Ո՞րն է այն քառանիշ թիվը, որի տասնավորը 4 է, միավորը՝ 5 , մնացած թվանշանները՝ 9։

9945

8․Ո՞րն է թվի գրության 2-րդ կարգի կարգային միավորը։

9․Նշվածներից ո՞րը թվի գրության կարգային միավոր չէ։

ա)1

բ)10

գ)10000

դ)200

10․Քանի՞ երկրորդ կարգի միավոր է պարունակում 4258 թիվը։

11․Ո՞րն է թվի գրության 5-րդ կարգի կարգային միավորը։

12.Սիրելի սովորողներ, այժմ ինքներդ կազմեք նմանատիպ առաջադրանքներ։

13.Սիրելի սովորողներ, «Թվերի մեծ աշխարհում» նախագծի շրջանակներում  ուսումնասիրեք ու տեղեկություններ հավաքեք  արաբական ու հռոմեական թվերի վերաբերյալ։

Ձյունիկ լուսին

Սարի ուսին,

Դեղին-կարմիր շաղալեն,

Ալիք-ալիք խաղալեն,

Ծովի ծոցին՝

Ալ ժապավեն

Տվել բոցին։

Ծառեր, հողմեր,

Ամեն կողմեր,

Թռչուն դառել երգելով,

Հեռու-հեռու հերկելով,

Երան-երան

Թռչելով

Օդի վրան:

• Բանաստեղծության ո՞ր տողերն են շուտասելուկի պես հնչում: Պատճենի՛ր այստեղ…
  

Ձյունիկ լուսին

Սարի ուսին,

• Տրված բառերը գործածելով, շուտասելուկներ հորինի՛ր և մուտքագրի՛ր:

Ձյունիկ, ուս, լուսին, շաղ, խաղ, ծով, հով, բոց:

Ցանկության դեպքում, կարող ես մի քանի բառ էլ ինքդ ավելացնել:

Ձյունիկ լուսին

Սարի ուսին։

• Դուրս գրի՛ր անծանոթ բառերը և բառարանի օգնությամբ բացատրի՛ր:
  
  դառել – դարձել
• բոց – Այրվող նյութից բարձրացող հրեղեն գոյացություն

Ինչպիսի՞ն է այս բանաստեղծության լուսինը: Նկարի՛ր ու նկարագրի՛ր նրան։

Լուսինը ձյան նման գեղեցիկ էր,արևի պես պայծառ ,ասես բոցկլտում էր։

• Փորձի՛ր բանաստեղծությունը երգելով / կոմիտասյան մեղեդային ռիթմով / ընթերցել :

• Լուսնին բնորոշող / ինչպիսի՞/ հարցին պատասխանող բառեր գրի՛ր:
  Գեղեցիկ լուսին,կլոր լուսին,պայծառ լուսին

• Բանաստեղծության մեջ եզակի թվով գործածված գոյականները ընդգծի՛ր կարմիրով, իսկ հոգնակի թվով գործածվածները՝ կանաչով:
  Եզակի-լուսին,սար,ալիք,ծով,թռչուն,ժապավեն
  հոգնակի-ծառեր,հողմեր,կողմեր

• Դուրս գրի՛ր գործողություն ցույց տվող բառերը /բայերը/ և դրանցով աշնանային  նախադասություններ կազմի՛ր:
  Անձրևի կաթիլները շաղալով թափվում էին ցած։
  Աշնանը տխրում եմ,երբ թռչունները թռչում են տաք երկրներ։
  Եղանակը ցրտել է,սակայն դեռ բակում երեխաները շարունակում են խաղալ։

• Օրվա ո՞ր պահն է ներկայացված այս բանաստեղծության մեջ: Ի՞նչը քեզ հուշեց:

Տնային առաջադրանք

• Կարդա՛ շուտասելուկներդ և ձայնագրի՛ր:
• Մրցի՛ր ընտանիքիդ անդամների հետ. տեսնենք ո՞վ ավելի շատ շուտասելուկներ կհորինի և ավելի արագ կկարդա: Փորձի՛ր ձայնագրել նաև ընտանիքիդ անդամներին:
• Ի՞նչ գիտես լուսնի մասին: Պատմի՛ր : /Հանրագիտարանից կամ այլ աղբյուրներից տեղեկություններ կամ ավանդապատումներ հայթայթիր լուսնի մասին/ Կարդա՛ հղումով
  Լուսինը Երկրին ամենամոտ երկնային մարմինն է ու վերջինիս բնական արբանյակը: Լուսինը էլիպսով պտտվում է Երկրի շուրջը, Երկրի հետ միասին`   նաև Արեգակի շուրջը:Լուսինը բացարձակ անկենդան է, զուրկ`   օդից ու ջրից: 
  Լուսինը կազմված է քարապարներից, և Երկրից անզեն աչքով դիտողն այդ արբանյակի վրա միշտ տեսնում է նույն գորշ բծերը, որովհետև Լուսինը դեպի Երկիրն է ուղղված շարունակ նույն կողմով: Դա պայմանավորված է Լուսնի`   իր առանցքի և Երկրի շուրջը պտտվելու ժամանակահատվածների հավասարությամբ՝ 27,33 օր: Այս պարբերության ընթացքում Երկրից դիտվող Լուսնի տեսքը փոխվում է բարակ կիսալուսնից՝ եղջյուրից (մահիկ), մինչև լուսարձակող լրիվ սկավառակը (լիալուսին) և ընդհակառակը: Եթե Լուսինը գտնվում է Արագակի ու Երկրի միջև, ապա մենք այն առհասարակ չենք տեսնում. սկսվում է նորալուսինը: Նորալուսինների միջև եղած պարբերությունը 29,53 օր է: Նորալուսնի ժամանակ Լուսինը երբեմն հայտնվում է Երկրի ու Արեգակի միջև և  ծածկում է Արեգակը. տեղի է ունենում Արեգակի խավարում: Իսկ երբ լիալուսնի ժամանակ Երկիրը հայտնվում է Արեգակի ու Լուսնի միջև և ստվեր է գցում Լուսնի վրա, ապա տեղի է ունենում Լուսնի խավարում: 

• Լուսնի մասին հանելուկներ հորինի՛ր և մուտքագրի՛ր:
  

Այն ինչն է,  ինչը,

Ամեն գիշեր հյուր է գալիս, լույս է տալիս։

• Հիմա լուսնին հարցեր գրի՛ր :

Կարող ես այսպես սկսել…. -Ա՛յ, լուսին,ինչու՞ ես դու միայն գիշերը գալիս։

Լուսին,ինչպես է ,որ դու մի օր կլոր ես ,մի օր կիսատ։

Լուսին,իսկ դու գիտես ,որ երբ երկինքն ամպամած է,մենք քեզ չենք տեսնում։

Կոմիտասը (Սողոմոն Սողոմոնյան) ծնվել է 1869 թ. սեպտեմբերի 26-ին (հոկտեմբերի 8-ին) Քյոթահիա կամ Կուտինա (Օսմանյան կայսրություն)  քաղաքում։ Նրա նախնիները պատմական Հայաստանի Գողթն գավառից Քյոթահիա էին գաղթել 17-րդ դարի վերջին։ Հայրը՝ Գևորգ Սողոմոնյանը, և մայրը՝ Թագուհի Հովհաննիսյանը, բնատուր գեղեցիկ ձայն են ունեցել և երգեր են հորինել, որոնք սիրվել և արմատավորվել են Քյոթահիայի երաժշտական կենցաղում։ 1870 թ. վախճանվում է Կոմիտասի մայրը, 1880 թ.՝ հայրը։ Որբացած երեխայի խնամքն իր վրա է վերցնում հայրական տատը, իսկ նրա մահից հետո՝ հորաքույրը։ 1876-1880 թթ. Կոմիտասը սովորում է Քյոթահիայի քառամյա դպրոցում, այնուհետև՝ Բրուսայի վարժարանում։

1881 թ. Քյոթահիայի առաջնորդական փոխանորդ Գևորգ վրդ. Դերձակյանն ուղևորվում է Էջմիածին՝ եպիսկոպոս ձեռնադրվելու։ Գևորգ Դ Ամենայն հայոց կաթողիկոսի կոնդակի համաձայն` նա պետք է իր հետ մի ձայնեղ որբ պատանի տաներ Ս. Էջմիածին՝ Գևորգյան ճեմարանում սովորելու համար։ Շուրջ քսան որբերից ընտրվում է Սողոմոնը։

Եթե դիտենք աշխարհի քարտեզը, առաջին իսկ հայացքից կնկատենք, որ Երկրագնդի մակերևույթը բաժանված է ցամաքային և ջրային տարածքների: Երկրագնդի ցամաքի խոշորագույն տեղամասերը, որոնք շրջապատված են ծովերով ու օվկիանոսներով, կոչվում են մայրցամաքներ:Երկրագնդի վրա կա 6 մայրցամաք:Ամենամեծը Եվրասիան է,որի մեջ մտնում են Եվրոպա և Ասիա աշխարհամասերը, ուր գտնվում է նաև մեր հայրենիքը՝ Հայաստանը: Ափերը ողողվում են Հյուսիսային սառուցյալ, Խաղաղ, Ատլանտյան և Հնդկական օվկիանոսների ջրերով:

Մյուսներն են` Աֆրիկան, Հյուսիսային Ամերիկան, Հարավային Ամերիկան, հավերժական սառույցով ծածկված Անտարկտիդան և ամենափոքր մայրցամաքը՝ Ավստրալիան:

Մայրցամաքները շրջապատի կղզիների հետ միասին կոչվում են աշխարհամասեր: Դրանք նույնպես վեցն են՝ Եվրոպա, Ասիա, Աֆրիկա, Ամերիկա, Ավստրալիա, Անտարկտիդա:

Միլիոնավոր տարիներ առաջ Հարավային Ամերիկան, Աֆրիկան, Ասիայի մի մասը, Ավստրալիան և Անտարկտիդան կազմել են մեկ մայրցամաք՝ Գոնդվանան:

 

Ծառեր, թփեր լեցուն միրգ,
Մառան տարան գիրկ ու գիրկ,
Աշուն սնավ։

Տարափ ու բուք փչելով,
Վայուն–մայուն ճչելով՝
Աշուն ծնավ։

Սաղարթ–սաղարթ սարսելով,
Ոսկի տերև դարսելով
Աշուն քնավ։

Առաջադրանքներ

1. Կարդա՛ բանաստեղծությունը՝ առանձնացնելով անծանոթ բառերը:
Մայուն – Մայելու ձայնը
սաղարթ-տերև
դարսել – իրար վրա շարել
մառան – նկուղ
ծնավ – ծնեց
սնավ – կերակրել
գիրկ – Կրծքի և բացված ձեռքերի միջի տարածությունը

2. Բացատրի՛ր բառերը

ծնավ- ծնեց

սնավ- կերակրել

քնավ-քնեց

3.Նկարի՛ր քեզ դուր եկած հատվածը։

4․ Բացատրի՛ր ոսկի տերև բառակապակցությունը և գործածի՛ր նախադասության մեջ։

ոսկի տերև դեղին տերև
Ոսկի տերևները պար էին բռնել աշնան քամուց։

5. Կարդա՛ ընդգծված բառերը և փորձի՛ր բառազույգեր կազմել։

Օրինակ՝ սարսել-դարսել
Միրգ-գիրկ
փչելով – ճչելով
Վայուն – մայուն
ծնավ – քնավ

6. Բանաստեղծության պատկերներին համապատասխան ֆոտոշարք պատրաստի՛ր։

Տե՛ս օրինակը

Իմ համար Հայաստանը շատ գեղեցիկ է։ ինձ շատ է դուր գալիս ես շատ եմ սիրում Հայաստանը ։ Հայաստանը հարուստ է տուֆով և այնտեղ շատ բարի մարդիկ են և այնտեղ շատ գեղեցիկ բնություն է և պետք է գնալ ճամփորթելու,որ տեսնեք աշխարհը ինձ շատ է դուր գալիս այնտեղ կան շատ քաղաքներ և գյուղեր։ Այնտեղ կան շատ դպրոցներ և այդ դպրոցներում շատ բարի դասատուներ են Հայաստանը հարուստ է կենդանիեներով շատ կան բեյզորա այծեր,շներ,կատուներ ես շատ ուրախ եմ,որ ծնեվել եմ հայ։