Month: October 2022

Լրացնել բաց թողնված բառերը՝

Հյուսիսային Ամերիկան մեծությամբ երրորդ մայրցամաքն է: Այնտեղ կա 3 խոշոր պետություն՝ ԱՄՆ-ն, Կանադան, Մեքսիկան:

Այս խոշոր մայրցամաքում ավելի քան 20երկիր կա։ Ամենամեծ պետությունը Կանադան  է: Ամենամեծ քաղաքը Մեխիկոն է: Ամենաբարձր լեռնագագաթը Մաք Քինլին է, գտնվում է Միացյալ Նահանգների Ալյասկա նահանգում: Այս մայրցամաքի ամենամեծ լիճը Վերին լիճն է, գտնվում է Միացյալ Նահանգների և Կանադայի միջև, իսկ ամենամեծ անապատը Մեծ ավազանն է , որը գտնվում է Միացյալ Նահանգներում: Ամենաերկար գետը Միսիսիպին է, որն ունի 6019 կիլոմետր երկարություն: Ամենամեծ կղզին Գրենլանդիան է:

Համո Սահյան
Սարն առել վրան ծիրանի մի քող,
Ննջում է կարծես ծաղկե անկողնում,
Անտառն արևի բեկբեկուն մի շող
Ծոցի մեջ պահել ու բաց չի թողնում:Ժայռի ստվերը գետափին չոքել,
Վիզը երկարել ու ջուր է խմում,
Հովն ամպի թևից մի փետուր պոկել,
Ինքն էլ չգիտի,թե ուր է տանում:Քարափի վրա շողում է անվերջ
Ոսկե բոցի պես թևը ծիծառի…
Կանգ առ, հողագունդ, քո պտույտի մեջ
Թող մայրամուտը մի քիչ երկարի: 

Առաջադրանքներ

1. Ընթերցի՛ր բանաստեղծությունը՝ առանձնացնելով և վերլուծելով փոխաբերությունները։ 
Սարն առել վրան ծիրանի մի քող-սարի վրա ընկել է մայրամուտի ստվերը

2.Կարդա՛ ու բացատրիր ընդգծված տողերը: Ինչպե՞ս ես հասկանում… 

Ժայռի ստվերը գետափին չոքել,
Վիզը երկարել ու ջուր է խմում – Մայրամուտի ստվերը ընկել է ժայռին և ոնց, որ ջուր խմի։

Հովն ամպի թևից մի փետուր պոկել,
Ինքն էլ չգիտի,թե ուր է տանում: – Հովն ամպին քշքշում է։

3. Առանձնացրո՛ւ քեզ ամենից շատ դուր եկած տեսարանը և բացատրի՛ր։ 

Ժայռի ստվերը գետափին չոքել,
Վիզը երկարել ու ջուր է խմում – Մայրամուտի ստվերը ընկել է ժայռին և ոնց, որ ջուր խմի։

Հովն ամպի թևից մի փետուր պոկել,
Ինքն էլ չգիտի,թե ուր է տանում: – Հովն ամպին քշքշում է։

4. Ի՞նչ գույն ունի մայրամուտը այս բանաստեղծության մեջ: 
Գազարագույն

5. Դիտարկի՛ր մայրամուտը և ֆոտոխցիկի օգնությամբ ներկայացրու մայրամուտի տարբեր պահեր: 

6. Քո տեսած մայրամուտը ինչո՞վ է նման այս բանաստեղծության մեջ ներկայացված մայրամուտին: 
Ես կրակի գույնի մայրամուտ եմ տեսել գյուղում։ Կածես սարը վառվում է։Իմ ֆոտողցիկը նկարել է այդ մայամուտը։
7. Ստուգաբանական բառարանից օգտվելով, գտի՛ր <<մայր>> բառի ստուգաբանությունը և փորձի՛ր բացատրի՛ր <<մայրամուտ>> բառի ծագումը։
1.Արեգակի մայր մտնելու ժամանակը։
2. Արեգակի մայր մտնելը ՝ հորիզոնից անհետանալը։
3.Արևմտյան կողմը, արևմտքում։

Հայկական լեռնաշխարհը նախամարդու օրրաններից է. գիտնականներն այն անվանել են «Հայկական միջանցք»։ Նախնադարյան հասարակության պատմությունն ընդգրկում է նախամարդու տարածումից մինչև վաղ դասակարգային հասարակության ձևավորման ժամանակաշրջանը (մոտ 2 միլիոն տարի առաջ – մեր թվարկությունից առաջ 4-րդ հազարամյակի վերջ), որը գրեթե համապատասխանում է քարի դարաշրջանին։ Վերջինս հնագիտական պարբերացմամբ բաժանվում է փուլերի՝ հին քարի դարի (պալեոլիթ)՝ ստորին, միջին և վերին ենթափուլերով, միջին քարի դարի (մեզոլիթ), նոր քարի դարի (նեոլիթ) և պղնձի-քարի դարի (էնեոլիթ)։

Աշնան խաշամն է խշխշում,

Քամու ձեռքերն անհամարձակ

Ամպի փեշերն են քաշքշում:

Ամպը լեզուն կուլ է տվել,

Հնար չունի որոտալու:

Ցերեկն էլ է ցրտից կծկվել,

Չէ՛, երևի ձյուն է գալու:

Առաջադրանքներ

1. Վերնագրի՛ր բանաստեղծությունը:

Աշնան ավարտը

2․ Հոմանիշների բառարանի օգնությամբ բացատրի՛ր տրված բառերը։ 

Մշուշ – Մթագնող, շղարշ – Թափանցիկ ցանց, խաշամ – Խազալ, հնար – ճար։ 

2. Բանաստեղծության մեջ ընդգծված բառերը փոխարինի՛ր հոմանիշներով և կարդա՛։ Ի՞նչը փոխվեց։ Դիտարկի՛ր։

Աշնան խաշամն է խշխշում,

Քամու ձեռքերն վախկոտ

Ամպի փեշերն են քաշքշում:

Ամպը լեզուն կուլ է տվել,

Ճար չունի որոտալու:

Ցերեկն էլ է ցրտից կծկվել,

Չէ՛, երևի ձյուն է գալու:

3. Առանձնացրո՛ւ փոխաբերությունները և բացատրի՛ր:

Քամու ձեռքերն անհամարձակ

Ամպի փեշերն են քաշքշում: – Ուժեղ քամին քշում է ամպերին։

Ամպը լեզուն կուլ է տվել,

Հնար չունի որոտալու: – Քամին թույլ չի տալիս, որպեսզի ամպը որոտա։

4․ Դո՛ւրս գրիր այն բառերը, որոնց մեջ գերակշռում է ձայնը։ Հիմնավորի՛ր ընտրությունդ։

Քաշքշում

6. Բանաստեղծությունից առանձնացրո՛ւ ամենաաշնանային բառերը և դրանց գործածությամբ, փոքրիկ պատում հորինի՛ր։

Աշուն, քամի, որոտալ, ցուրտ, խշխշալ։

Աշունը շատ գեղեցիկ է: Աշնանը քամին տերևաթափ է անում տերևները: Ոսե տերևները փռված են լինում ինչպես՝ գորգը և խշխշում են քայլելիս: Ուշ աշնանը բնությունը մշուշի մեջ է լինում, կարծես պատրաստվում է քնել: Օդը գնալով ցրտում է, ուժեղանում են քամիները, որոտում են ամպերը։ Բնությունը պատրաստվում է ձմռանը։

5. Բանաստեղծության մեջ ի՞նչն է գերակշռում․ ձա՞յնը, գո՞ւյնը, թե՞ գործողությունը։ Պատասխանդ հիմնավորի՛ր։

Գործողությունն է գերակշռում։

Լրացուցիչ գործնական աշխատանք

7.Նկարի՛ր բանաստեղծության հատվածները:

Կատարի՛ր առաջադրանքները։

Գտնել տրված բառերի հոմանիշները:

Ճանկ          ճիրան                           

Կտրիճ          քաջ                        

Խրճիթ           տնակ                        

Մառախուղ     մեգ                     

Անկուշտ         անհագ                      

Կազմել ածանցավոր բառեր:

Քաղաք                      ոտ

արև                            ական

փոքր                          իկ

առու                           ուկ

մարդ                          ակ

Քաղաքական,արևոտ,փոքրիկ, առվակ,մարդուկ

Տրված հնչյունները գործածելով` հնարավորինս շատ բառե’ր կազմիր: Մրցի’ր ընկերոջդ հետ:

Ն, կ, ե, ու, յ, ղ, ա, ր, տ:

արտ,երկյուղ,տղա,նկուղ,տուն,տնակ,ուղտ,յուղ

Հնչյունների տեղերը փոխելով` նոր բառե’ր  կազմիր:

Երգ-գեր, զոր-զրո., ձոր-որձ, աղտ-տղա, գես-սեգ, ծլել-լծել

դրամ-մարդ, ծառա-առած., կարապ-կապար, ափսոս-սոսափ.,հարս-սրահ, կաղին-կաղնի

Տրված արմատներով բառե’ր կազմիր:

Բուժ-բուժքույր

բույս-բուսակեր

հյութ-հյութալի

ցույց-ցուցանակ

սենյակ-ննջասենյակ

Կոմիտասյան օրերին այցելեցինք մեր դասարանի հետ Կոմիտասի անվան Թանգարան մենք ծանոթացանք ընկեր Լիլիթի հետ : Թանգարանում շատ հետաքրքիր էր, և մենք շատ նոր բաներ իմացանք Կոմիտասի մասին: Մենք տեսանք նկարներում պատկերված հին ժամանակվա երգչման գործիքներ կոմիտասի մահանալու օրերին: Մեզ պատմեցին, որ Կոմիտասը մեկ-մեկ գյուղացիներից թաքնվում էր և նրանց երգած երգերը նոտագրում:  Վերջում մեզ տվեցին այդ գործիքները որոնցով երգեր էին անում : և այդքանը մեզ պատմեց մեր սիրելի ընկեր Լիլիթը։և մենք խաղում էինք խաղեր ևայլն մեզ շատ դուր եկավ։

Ես շատ տպավորված եմ այս այցելությունից։