Ովքե՞ր էին փարավոնները

Փարավոն անվանում էին Եգիպտոսի արքաներին, որը նշանակում էր «պալատի տեր»: Եգիպտական միապետություններն իրենց գոյությունն սկսել են մ.թ.ա. 4-րդ հազարամյակի երկրորդ կեսից։ Եգիպտացիները թագավորին նայում էին որպես իրենց երկրի հանդեպ աստվածների բարեհաճության երաշխիք։ Մինչև IV դինաստիան միապետի անունը կապվում էր Հորոս աստծո, իսկ դրանից հետո՝ արևի Ռա աստծո հետ և թագավորող անձը համարվում էր նրա որդին։ Մեկը մյուսի ետևից կառուցվեցին Մեծ Բուրգերը, որոնք ցուցադրում էին այն ժամանակների կառավարողների բացառիկ հզորությունն ու մեծությունը։

Փարավոններ

Առաջին փարավոն Ջոսերի գլխավոր նպատակներից էր Վերին և Ստորին Եգիպտոսի միավորումն ամրապնդելը։ Նա իրականացրեց վարչաքաղաքական բարեփոխում ՝ իշխանությունից հեռացնելով նոմերում ժառանգաբար իշխող տեղական ազնվական ներկայացուցիչներին։ Ձևավորվեց կառավարման նոր համակարգ։ Փարավոնի իշխանությունը հայտարարվեց աստվածատուր, իսկ փարավոնը ՝ մարդ-աստված։

Միջին թագավորության ժամանակ Եգիպտոսի տրոհումը իր հետ բերեց արյունալի պատերազմներ և ավերածություններ։ Իրավիճակը կառավարողներին ստիպեց վերականգնել միասնական պետությունը։ Այդ շարժումը հյուսիում գլխավորեց Հերակլեոպոլիս, իսկ հարավում ՝ Թեբե քաղաքը։ Պայքարում հաղթեց Թեբեն և Ք.ա.2040թ. սահմաններում Թեբեի փարավոնը հիմնադրեց համաեգիպտական XI հարստությունը։ Թեբեի փարավոն Յահմոս 1-ը (Ք.ա. մոտ 1540-1517թթ.) գրավեց Ավարիսը և վտարեց հիքսոններին։ Յահմոսը հիմնադրեց XVIII հարստությունը, որով սկսվեց Եգիպտոսի պատմության Նոր թագավորության դարաշրջանը։

Աննախադեպ հաջողություններ արձանագրվեցին Թութմոս 3-ի կառավարման ժամանակ (Ք.ա. 1468-1434թթ.): Փարավոնը հյուսիսում հասավ մինչև Կարքեմիշ։ Թութմոս 3-ը ստեղծեց մի տերություն, որը հյուսիսից հարավ ձգվում էր մոտ 3200 կմ։ Փարավոնը ստեղծեց գաղութային վարչակազմ, որը պետք է իրագործեր նորանվաճ երկրների նկատմամբ տարվող քաղաքականությունը։ Նա առաջինն էր, ով նվաճվածների վրա սահմանեց հարկային և այլ պարտավորություններ։

Ք.ա.14-րդ դարի կարևոր իրադարձություններից էր փարավոն Էխնաթոնի կրոնական բարեփոխումը։ Փարավոնների կողմից տրվող նվիրատվությունների շնորհիվ երկրում մեծ ազդեցություն ձեռք բերեց Թեբեի հովանավոր աստված Ամոնի տաճարը։ Այն պատճառ էր դառնում փարավոնների և քրմության միջև բախումների։

Իրավիճակը լարվեց Ամենհոտեպ 4-ի կառավարման սկզբում (Ք.ա.1352-1336թթ.): Փարավոնը վճռեց հարցին տալ արմատական լուծում։ Նա դիցարանում առաջ մղեց երկրորդական աստվածություն Աթոնին, որը մարմնավորում էր Արևի սկավառակը։ Աթոնը հռչակվեց Եգիպտոսի միակ աատված։ Ամենհոտեպը իրեն հռչակեց Աթոնի միակ որդի և ընդունեց նոր անուն ՝ Էխնաթոն («Աթոնին հաճելի»)։ Նորաստեղծ մայրաքաղաք հռչակվեց Ախետաթոնը։

Թութանհամոնը Ախենաթենի մահից հետո վերականգնեց մայրաքաղաք Թեբեն և վերականգնեց հին աստվածների պաշտամունքը։ Ավելի ուշ փարավոնը ջնջեց նրա անունը որոշ թագավորների ցուցակներից, ուստի գիտնականները 1920-ականներին գտել են նրա գերեզմանի իրերը։

Առաջադրանք, 6-րդ դաս., նոյեմբերի 17-23

Առաջադրանք 1

1.Ներկայացրու Հին աշխարհի նշանավոր արքաներից Համմուրապիին,նրա օրենքները, քո մտորումները այդ օրենքների շուրջ/գրավոր/:

Համուրապիին Բաբելոնի արքան էր Ք․ա 1792-1750թթ։ 30 տարի Համուրապիին մարտնչրում էր հարեվան երկրների դեմ։ Համուրապիին կարողացավ հնազանդեցնել նրանց։ Համուրապիին գիտակցում էր, որ կռվի ժամանակ ձեռք բերածը զենքով պահել հնարավոր չէ։

Օրենքներ
1.Ես համաձայն եմ առաջին օրենքի հետ, որովհետև դատավորը պետք է շատ ազնիվ և գրագեդ մարդ լինի, որպիսի չխաղա մարդկան ճակադագրի։


2.Ես երկրորդ օրենքի հետ համաձայն եմ, որովհետև գողությունը շատ վատ բան է։

3․Ես համաձայն եմ երրորդի օրենքի հետ, որովհետև վատ դեպքի ժամանակ պետք չի գողություն անել։

4․Ես չորրորդ օրենքի հետ համաձայն եմ, որովհետև սուտ խոսալը վատ բան է։

2.Տեսաֆիլմերը դիտելուց հետո ամփոփիր 10-15 նախադասությամբ/ինչ նոր բան իմացար, ամենահետաքրքիր հատվածը/

2. Սովորել պատմել:

Համմուրապին (կամ Համմուրաբի) Բաբելոնի վեցերորդ թագավորն էր՝ իշխելով մ.թ.ա. 1792-1750 թվականներին։ Նա առավել հայտնի է իր օրենքների հայտնի հավաքածուով՝ Համմուրապիի օրենսգիրքով, որը համարվում է աշխարհի առաջին համակարգված օրենսգրքերից մեկը։ Այս օրենքները մշակվել են հասարակության կարգուկանոնի ամրապնդման և արդարության սկզբունքների տարածման նպատակով։ Օրենսգիրքը հայտնաբերվել է 1901 թվականին Իրանի Սուսա քաղաքում և գրված է շումերա-աքքադական սեպագրով։ Օրենսգիրքը բաղկացած է շուրջ 282 հոդվածից, որոնք վերաբերում են տարբեր ոլորտներին՝ քաղաքացիական իրավունքից մինչև քրեական արդարադատություն։ Այն գրված է շքեղ սև դիորիտե սյան վրա։

Համմուրաբի թագավորի օրենքներից հատվածներ

«Ես՝ Համմուրաբիս, աստվածների կողմից նշանակված առաջնորդս, թագավորներից ամենաառաջինը, եփրատյան գյուղերի նվաճողը, ճշմատություն և արդարություն դրեցի երկրի շուրթերին։

Այսուհետև․

  • Եթե մարդը գողանա տաճարի կամ թագավորի գույքը, նրան պետք է սպանել․ ով կընդունի գողացած գույքը, նույնպես պետք է սպանել։
  • Եթե մարդը գողանա ստրուկին կամ ստրկուհուն, նրան պետք է սպանել։
  • Եթե մարդը թաքցնի փախած ստրուկին, նրան պետք է սպանել։
  • Եթե մեկը կտրի ստրուկի խարանը, նրա մատները պետք է կտրել։
  • Եթե մարդը սպանի ուրիշի ստրուկին, նա պետք է ստրուկի դիմաց տա ստրուկ։
  • Եթե մարդը սպանի ուրիշի եզը, նա պետք է եզան դիմաց տա եզ։
  • Եթե մարդը ունի պարտք, նրա կինը, որդին կամ դուստրը պետք է 3 տարի ստրկության մեջ լինեն, չորրորդ տարում նրանց պետք է ազատ արձակեն։
  • Եթե մարդն իր հավասարին ապտակի, նա պետք է վճարի տուգանք։
  • Եթե մարդը ապտակի իրենից բարձրին (այսինքն մեծատոհմիկ աստիճանավորի, քրմին), պետք է նրան 60 անգամ հարվածել եզան կաշվից պատրաստած մտրակով»։

Եզրափակման մեջ ասված է․

«Ես՝ Համմուրաբիս, արդարադատ թագավոր եմ, որին Արևի աստվածը շնորհել է օրենքներ։ Իմ խոսքերը հիանալի են, իմ գործերը՝ աննման»։

Համմուրապիի օրենսգիրքը

  • Գտնման վայր: Օրենսգիրքը հայտնաբերվել է 1901 թվականին Իրանի Սուսա քաղաքում և գրված է շումերա-աքքադական սեպագրով։
  • Կառուցվածք: Օրենսգիրքը բաղկացած է շուրջ 282 հոդվածից, որոնք վերաբերում են տարբեր ոլորտներին՝ քաղաքացիական իրավունքից մինչև քրեական արդարադատություն։ Այն գրված է շքեղ սև դիորիտե սյունի վրա։
  • Հիմնական թեմաներ:
    • Ընտանեկան իրավունք՝ ամուսնություն, ժառանգություն, երեխաների և կանանց իրավունքներ։
    • Գույքային հարաբերություններ՝ հողերի և ունեցվածքի վաճառք ու վարձակալություն։
    • Պատիժների համակարգ՝ հայտնի է իր «ակն ընդ ական» սկզբունքով (տալիոնի օրենք-Տալիոն (լատին․՝ lex talionis), հանցագործության համար հատուցում։ Հատուցման սկզբունքով («ակն ընդ ական, ատամն ընդ ատաման») պատիժ, ըստ որի հանցավորին հասցվում է այն վնասը, ինչ նա պատճառել է տուժողին։ Առավել ցայտուն արտահայտվել է Համմուրաբիի օրենքներում,):
    • Առևտրի և պարտքերի համակարգում՝ նավահանգիստների, աշխատողների ու վարձու ուժի կազմակերպում։

Նպատակը

Օրենսգիրքը ներկայացնում էր թագավորի գաղափարը որպես արդարության երաշխավոր։ Համմուրապին իր օրենքների ներածության մեջ նշում է, որ դրանք մշակվել են՝

  1. «Թույլերին ուժեղներից պաշտպանելու համար»։
  2. «Բաբելոնի երկրի խաղաղությունն ու բարգավաճումը ապահովելու նպատակով»։

Տարածքային նշանակություն

Համմուրապիի օրենսգիրքը մեծ ազդեցություն է ունեցել Միջագետքի հարակից տարածքների վրա։ Այն հիմք է ծառայել հետագա օրենսդրական համակարգերի, այդ թվում՝ եբրայական և հռոմեական օրենքների զարգացման համար։

Այսօր օրենսգիրքը պահվում է Փարիզի Լուվրի թանգարանում և համարվում է համաշխարհային պատմության կարևոր ժառանգություն։

Առաջադրանք 2

1.Սովորել պատմել:

2 Գրավոր ներկայացրու և հւիմնավորիր տպավորիչ հատվածը:

Առեղծվածային Փյունիկիան: Առաջին ծովային տերությունը:

Փյունիկեցիները, ինչպես մենք՝ հայերս աշխարհի հնագույն ժողովուրդներից էր, համաշխարհային  քաղաքակրթության սկզբնավորողներից: Փյունիկիան ձգվում էր Միջերկրական ծովի արևելյան ափի երկայնքով,  ընդգրկել է  այժմյան Լիբանանի, Սիրիայի տարածքները: Համեմատած այդ շրջանի մեծ տերությունների ՝ Միջագետքի, Եգիպտոսի, Պարսկաստանի, Հին Հռոմի հետ, Հին Փյունիկիան զբաղեցնում էր ընդամենը մի փոքրիկ տարածք: Բայց նրա խոսքը որոշիչ էր եգիպտական քաղաքների խորշերում, Սիցիլիայի ափերին, Իսպանիայի, Հյուսիսային Աֆրիկայի  հունական նավահանգիստներում … Փյունիկյան նավերը գերակշռում էին ամբողջ Միջերկրական ծովում: Փյունիկեցիները աշխարհին տվեցին այբուբեն, որը գոյություն ունեցող բոլոր գրային համակարգերի հիմքը դարձավ  , առաջին կարգի ծովային նավեր և շատ ավելին …

Ո՞րն էր այս փոքրիկ ժողովրդի ուժը:

Փյունիկյան պետության բնիկների մասին ստույգ պատմությանը հայտնի չէ, ինչևէ, նրանց անմիջական նախնիները այստեղ ապրել են մ.թ.ա. III հազարամյակից: Փյունիկեցիներն իրենք իրենց համարում էին «այսինչ քաղաքի բնակիչներ»: Փյունիկյան քաղաքներում ամենահին շերտերը նշվում են մ.թ.ա. մոտ 3000 թվին:  Այս ժամանակաշրջանից էլ սկսվում է քաղաքային քաղաքակրթության պատմությունը:

Դեռևս մ.թ.ա. V հազարամյակում նրանք Առաջավոր Ասիայում խոշոր քաղաքներ ու բնակավայրեր էին հիմնել, որոնցից առավել նշանավորներն են Բիբլոսը, Սիդոնը, Տյուրոսը, Բերիթը (Բեյրութ), Ակրովը: Փյունիկիայում տները սովորաբար կառուցվում էին երկհարկանի ՝ վերջին հարկում բաց կամ արգելված պատկերասրահով, որտեղ բնակվում էին տերերը: Ստորին հարկում, հաճախ քարից հատակով, որտեղ պահվում էին տարբեր պահեստավորված իրեր, ապրում էին ստրուկները:

Մի փոքր էլ Կարթագենի մասին

Կարթագենը ՝ Հյուսիսային Աֆրիկայի փյունիկյան ամենամեծ գաղութը, էլ ավելի խիտ-խիտ էր կառուցված: Ըստ հին հռոմեական պատմաբանների ՝ Կարթագենում կային հարթ տանիքներով վեց հարկանի շատ շինությունները: Շենքերն այնքան մոտիկ  էին իրար, որ մ.թ.ա. 146 թ.-ին հռոմեացի զինվորները քաղաքը գրավելու ժամանակ տախտակները տանիքից տանիք էին նետում և տեղափոխվում մեկ այլ շենք:

Արտաքինից տները զարդարում էին տարբեր նախշերով : Ներսում տան երկայնքով ձգվում էր միջանցքը, որի կենրոնից դուրս էիր գալիս դեպի բակ: Բնակելի թաղամասերը գտնվում էին բակի երկու կողմերում:

Պեղումները նաև որոշակի պատկերացում են տվել փյունիկեցիներին շրջապատող կահույքի և կենցաղային իրերի մասին: Ամենայն հավանականությամբ, փյունիկեցիները օգտագործում էին ցածր սեղաններ, աթոռներ, աթոռակներ, հարթ մահճակալներ: Տանը պատվավոր տեղը զբաղեցնում էր մի մեծ փայտե սնդուկը, որտեղ պահվում էին տան հիմնական գանձերը: Նրանք, ովքեր ավելի հարուստ էին, այն ծածկում էին գորգով, իսկ աղքատները ՝ խսիրներով:

Մի փոքր էլ  նորաձևության մասին

Փյունիկեցիները  մինչև սրունք կրում էին լայն, երկար վերնաշապիկ, սովորաբար գոտիավորված չէին: Նրանք հագնում էին սանդալներ: Կանայք կրում էին նույն տունիկաներից, միայն ավելի կարճ, մինչև ծնկները: Ի տարբերություն տղամարդկանց, նրանք գոտի էին կապում, երբեմն նույնիսկ երկու: Թե տղամարդկանց, թե՛ կանանց հագուստը ծալքավոր էր, ասեղնագործ և բավականին գունեղ ՝  զարդարված  տարբեր գույների շերտերով, այդ թվում ՝ հայտնի փյունիկյան մանուշակագույնով: Նրանք սիրում էին նաև զարդեր: Ականջօղեր, վզնոցներ, մատանիներ, ապարանջաններ: Արիստոտելը հայտնում է, որ կարթագենացի տղամարդիկ կրում էին այնքան մատանի, որքան մասնակցում էին արշավանքների: Յուրահատուկ զարդարանք էր համարվում քրի վրայի օղակները:

Փյունիկեցիների համար պարտադիր էր գլխաշորը: Կանայք սովորաբար իրենց գլխի վրա կրում էին գլխազարդ, իսկ տղամարդիկ ՝ կոնաձև  կամ բարձր, առանց ծայրամասի գլանաձեւ գլխարկներ: Մինչ այժմ կարմիր գլանաձը գլխարկները, որոնք փյունիկեցիներից  հետո էլ գոյատևեց երկար դարեր, շարունակում է մնալ Հյուսիսային Աֆրիկայի բնակիչների սիրված գլխարկը: Իսկ թուրքական ֆեսը պահպանում է հեռավոր անցյալի միջերկրածովյան նորաձևության հիշողությունը:

 Փյունիկյան Բիբլոս քաղաքն էր Փյունիկիայի գիտության և կրթության կենտրոնը: Այնտեղ էին արտադրվում լավագույն պապիրուսներն ու տարածվում տարածաշրջանում: Շատ հնագույն լեզուներում Բիբլոս բառը հոմանիշ դարձավ գիրք բառին, որտեղից էլ գործածության մեջ մտավ Բիբլիա բառը որպես Գիրք գրոց

Առաջադրանք, 6-րդ դաս., նոյեմբերի 10-17-ը

Առաջադրանք 1

Սովորել պատմել, 15-20 նախադասությամբ ամփոփել:

Սովորել պատմել, 15-20 նախադասությամբ ամփոփել:

Առաջադրանք 2

2.Տեսաֆիլմերը դիտելուց հետո ամփոփիր 10-15 նախադասությամբ/ինչ նոր բան իմացար, ամենահետաքրքիր հատվածը/

Շումերներ /ֆիլմ/

Այս տեսանյութում ասվում է, որ 6000 տարի առաջ, Իրաքի տարածքում,քաղաքային մշակույթի հիման վրա, ստեղծվեց առաջին քաղաքակրթությունը մարդկանց մոտ։ Այժմյան Պարսից Ծոցից Շումերները գրավեցին այդ տարածքները և վռնդեցին բնակիչներին։ Նաև պատմում էր, որ նրանք Շումերները իրենց անվանում էին սևագլուխներ։ Պատմում էր, որ իրենց ամենամեծ ձեռքբերումը կավագրությունն(գրություն կավի վրա) էր։ Նրանք ժամանակը  տալիս էին գիտություն և պաշտպանում էին վտանգներից։ Այդ երկու ժողովրդները մեծ դեր խաղացին ամբողջ մարդկության համար։ Նրանք կառուցեցին աշխարհում առաջին քաղաքը և անվանեցին Էրիդու

Մաթեմատիկա 2-րդ գլուխ փաթեթ 4

  1. Մետաղադրամը գցել են 15 անգամ։ «Զինանիշը» ընկել է 7 անգամ։
    Ինչի՞ են հավասար «զինանիշ» ընկնելու և «թիվ» ընկնելու հաճախականությունները։

7/15 8/15

  1. Խաղոսկրը գցել են 17 անգամ։ 1, 2, 3, 5, 6 թվերը բացվել են համա-
    պատասխանաբար 3, 2, 4, 4, 1 անգամ։ Ինչի՞ է հավասար 4 բաց-
    վելու հաճախականությունը։

3

  1. 334-րդ խնդրի պայմաններում ինչի՞ են հավասար A (ընկել է
    «զինանիշ») և B (ընկել է «թիվ») պատահույթների տեղի ունենալու
    հարաբերական հաճախականությունները։

8-Թիվ P (A) = 7/15

7-Զինանիշ. P (B) = 8/15

  1. 335-րդ խնդրի պայմաններում ինչի՞ են հավասար «Բացվել է 1»,
    «Բացվել է 2», «Բացվել է 3», «Բացվել է 4», «Բացվել է 5», «Բացվել
    է 6» պատահույթների հարաբերական հաճախականությունները,
    այսինքն՝ ինչպիսի՞ն է ելքերի հարաբերական հաճախականու-
    թյունը պատահական փորձի կրկնության դեպքում։

3/17, 2/17, 4/17, 3/17, 4/17, 1/17

  1. Դուք վերցնում եք մի թերթիկ 150 համարակալված թերթիկների
    տրցակից։ Ինչի՞ է հավասար այն բանի հավանականությունը, որ
    վերցված թերթիկի համարը կլինի 99։

1/150

  1. Հայտնի է, որ 100 լամպից 5-ը խոտան են լինում։ Որքա՞ն է խոտան
    լամպ գնելու հավանականությունը։

1/20

  1. Խաղոսկրը գցելիս որքա՞ն է կենտ թիվ բացվելու հավանակա-
    նությունը։

1/2

  1. Դպրոցում քննություն է։ Սեղանին 20 հարցատոմս է դրված։ Աշա-
    կերտը չի սովորել միայն մեկ հարցատոմսի հարցերը և շատ է
    ուզում, որ իրեն այդ հարցատոմսը չընկնի։ Ինչի՞ է հավասար այն
    բանի հավանականությունը, որ նա երջանիկ հարցատոմս կվերցնի։

19/20

  1. Զամբյուղում կա 2 կանաչ և 3 կարմիր խնձոր։ Զամբյուղից մեկ
    պատահական խնձոր են վերցնում։ Ի՞նչ հավանականություն ,
    որ այդ խնձորը՝ ա) կարմիր է, բ) կանաչ է, գ) դեղին է։

Ա)3/5

բ) 2/5

գ) 0

  1. Եղանակի կանխատեսման համաձայն՝ հուլիսին 3 անձրևոտ օր է
    լինելու։ Որքա՞ն է հավանականությունը, որ հուլիսի 14-ը արևոտ օր
    կլինի։

30/31

  1. Տուփում կա 8 կարմիր, 8 սպիտակ և 4 սև գնդիկ: Տուփից հանում
    են մի պատահական գնդիկ: Որքա՞ն է այն բանի հավանականու-
    թյունը, որ գնդիկը կլինի`
    ա) սպիտակ, բ) սև, գ) կարմիր:

ա)2/5

բ)1/5

գ)2/5

Մաթեմատկա

  1. Կարելի՞ է արդյոք համեմատության մեկ անդամն արտահայտել մյուս երեքի
    միջոցով:

    Այո կարելի է:
  2. Օգտագործելով տառային արտահայտությունները` գրե՛ք, թե ինչպես է հա-
    մեմատության անդամներից մեկը արտահայտվում մյուս երեք անդամներով։

    ab=cd, ապա a = cd : b
  3. Գտե՛ք x թիվը, եթե նրա եւ 8-ի հարաբերությունը նույնն է, ինչ որ`
    ա) 2 ։ 1=16:8, դ) 5 ։ 4, = 10 : 8 է) 8 ։ 1, 64 : 8 ժ) 3 ։ 5, 24/5 : 8
    բ) 6 ։ 2=24:8, ե) 1 ։ 7, = 8/7 : 8 ը) 2 ։ 7, 16/7 : 8 ժա) 10 ։ 2, 40 : 8
    գ) 2 ։ 22=8/11:8, զ) 21 ։ 3, 56 : 8 թ) 20 ։ 4, 40 : 8 ժբ) 19 ։ 5 152/5:8։
  4. Ի՞նչ թիվ է անհրաժեշտ գրել տառի փոխարեն, որպեսզի ստացվի
    համեմատություն.
    ա) x/4 = 8/33x = 32x = 32/3բ) 7/x = 9/59x = 35x = 35/9գ) 6/17 = x/317x = 18x = 18/17դ) 25/7 = 15/x25x = 105x = 105/25 = 21/5ե) 27/y = 18/518y = 135y = 135/18զ) y/36 = 21/4848y = 756y = 756/48 = 189/12է) 72/35 = x/735x = 504x = 504/35 = 72/5 ը) 90/13 = 18/y90y = 234y = 234/90 = 13/5
  5. Գնացքն ամբողջ ճանապարհի -ն անցնում է 6 ժամում։ Ինչքա՞ն
    ժամանակում այն կանցնի ամբողջ ճանապարհը։

    X=6:3/4=24/3=8
  6. Բնակարանի մակերեսը 64 մ2

է։ Նրա հատակը ներկելու համար
պահանջվում է 21 կգ ներկ։ Քանի՞ կիլոգրամ ներկ է անհրաժեշտ
խոհանոցի հատակը ներկելու համար, եթե նրա մակերեսը 16 մ2 է։

64 : 21 = 16 : x
64x=336
x=336/64 = 21/4

  1. 500 կգ հանքաքարից ստացել են 77 կգ պղինձ։ Ինչքա՞ն պղինձ
    կստացվի 300 կգ հանքաքարից։

    500 : 77 = 300 : x
    500x = 23100
    x = 23100/500=231/5
  2. Ստուգողական աշխատանքից անբավարար գնահատական է ստա-
    ցել 14 աշակերտ: Անբավարար գնահատական ստացածների քանա-
    կը հարաբերում է դրական գնահատական ստացածների քանակին,

ինչպես 2 ։ 7։ Քանի՞ աշակերտ է դրական գնահատական ստացել։

14 : x = 2 : 7
2x = 98
x = 49

  1. Երկու կաթնամանների տարողությունները հարաբերում են, ինչ-
    պես 11 ։ 5։ Քանի՞ լիտր կաթ կտեղավորվի առաջին կաթնամանում,

եթե երկրորդի տարողությունը 25 լ է։

11 : 5 = x : 25
5x = 275
x = 275/5 = 55

  1. 160 գ ծովի ջրում պարունակվում է 8 գ աղ։ Քանի՞ գրամ ծովի ջուրն
    է պարունակում 56 գ աղ։

    160 : 8 = x : 56
    8x = 8960
    x = 8960/8 = 1120
  2. Բանվորը 8 ժ աշխատելու համար ստանում է 2500 դրամ։ Քանի՞
    դրամ կստանա բանվորը 12 ժ աշխատելու համար։

    2500 : 8 = x : 12
    8x = 30000
    x = 30000/8 = 3750
  3. Մետաղյա խորանարդը, որի կողի երկարությունը 13 սմ է, ունի 1352 գ
    զանգված։ Որքա՞ն է նույն մետաղից պատրաստված եւ 2 սմ կողով
    խորանարդի զանգվածը։

    1352 : 13 = x:2
    13x=2704
    x=208
    12×208=2496
  4. Լուծե՛ք խնդիրըհամեմատություն կազմելով.
    ա) Հետիոտնը ժամում անցել է 10 կմ: Նույն արագությամբ քայլելով նա քանի՞ կիլոմետր կանցնի 4 ժամում:

    10:5/2=x/4
    x/4=20/5
    x/4=4
    x=16

բ) Հետիոտնը անցնում է 12 կմ` քայլելով 4 կմ/ժ արագությամբ: Քա-
նի՞ կիլոմետր կանցնի նա նույն ժամանակում, եթե քայլի կմ/ժ

արագությամբ:
4 1/2=9/2
x:9/2=12:4
x:9/2=3
x=3×9/2=27/2

Մաթեմատիկա 28.10.24

228. Ինչպիսի պատկերներ են կոչվում ուղղի նկատմամբ համաչափ։
Երկու պատկերներ կոչվում են որևէ ուղղի նկատմամբ համաչափ, եթե նրանցից յուրաքանչյուրը կազմված է մյուսի կետերին համաչափ կետերից:

229. Ի՞նչ է պատկերի համաչափության առանցքը։
Պատկերի համաչափության առանցքը անյ ուղիղն է որից կարող ես կիսել պատկերը երկու մասի։

230. Իրար հավասա՞ր են արդյոք պատկերների համաչափ մասերը։

Պատկերի համաչափ մասերը իրար համաչափ են։

231. Բերե՛ք համաչափ պատկերների մի քանի օրինակներ։

Եռանկյուն, ուղղանկյուն, քառակուսի, շրջան, հնգանկյուն, քառանկյուն։

232. Շրջանի համաչափության առա՞նցքն է արդյոք նրա տրամագիծը։

Այո

233. Կարող է պատկերն ունենալ մի քանի համաչափության առանցք։

Այո

234. Քանի համաչափության առանցք ունի ուղղանկյունը։

Ունի երկու համաչափության առանցք։

235. Բերեք համաչափ պատկերների մի քանի օրինակ։

Օրինակ`  Քառակուսի, ուղղանկյուն, եռանկյուն, շրջան։

236.
Ա)-Համաչափ է
Բ)-Համաչափ չի
Գ)-Համաչափ չի

Գործնական քերականություն 19.11.2024

Գոյականի տեսակները

1.Յուրաքանչյուր շարքի չորս բառերն ի՞նչ ընդհանուր հատկանիշ ունեն, որ նույն շաքրի մի բառը չունի:

ա) Պապ             բ) Հովհաննես Թումանյան

երգիչ          Արշակ Երկրորդ

ձիապան             նվագախումբ

աղջիկ              Ձենով Օհան

լուսնյակ             Հայաստանի Հանրապետություն

Առաջին շարքի բառերը գոյականներ են բացի լուսնյակից,իսկ երկրորդ շարքի բառերը բոլորը հատուկ անուններ են բացառությամբ նվագախմբից։

2.Փորձի՛ր պարզել, թե հատուկ անուններից որոնք են չակերտներում գրվում:

Մենք վաղուց ենք անցել «Քաջ Նազարը»:

Շատ եմ հավանում Սարոյանի «Գեղեցիկ սպիտակ ձիու ամառը» պատմվածքը:

Այս գիրքը հրատարակել է «Շաղիկ» հրատարակչությունը:

Ընկերս աշխատում է «Նոր դպրոց» հրատարակչությունում:

Ամենաշատը սիրում եմ աշակերտական «Ծիր Կաթին» թերթը:

Կարդացե՞լ ես երիտասարդների «Լրագիր օր» շաբաթաթերթը:

Իրերը տեղավորել էր «Էրեբունի» հյուրանոցում ու հասել ընկերներին:

Ամերիկյան «Գրումման Էրկրաֆտ» ընկերուլթյունը «Բեն Ֆրանկլին» սուզվող ապարատն ստեղծել է խորջրյա ուսումնասիրությունների համար:

Գագարինը առաջին մարդն էր, որ «Վոստոկ» տիեզերանավով տիեզերք թռավ:

Գրական, գիտական, արվեստի, ստեղծագործությունների, լրագրերի, կուսակցությունների, կազմակերպությունների և զանազան այլ հաստատությունների (տարբերանշաններ, շքանշաններ և այլն) բաղադրյալ անունները դրվում են չակերտների մեջ:

Գագարինը առաջին մարդն էր, որ Վոստոկ տիեզերանավով տիեզերք թռավ:

3. Տրված հատուկ անունները տեղադրի՛ր նախադասություններում՝ համապատասխանաբար կետադրելով:

Ապոլոն-11, Հաղթանակ, Հազարան բլբուլ, Կիևյան, Ջերմուկ, Դունկան, Աքսորականներն անտառում:

Հեքիաթներից ամենաշատը սիրում եմ ՝ «Հազարան բլբուլ» – ը:

Հաղթանակի և Կիևյան կամուրջները Երևանի ամենագեղեցիկ կառույցներից են:

1969թ. ամերիկացի աստղագնացները՝ Ապոլոն – 11 – ը տիեզերանավով վայրէջք կատարեցին Լուսնի վրա:

Նավապետ Գրանտի երեխաներն էլ դարձան Դունկան զբոսանավի ուղւորներ, և բոլորով գնացին խիզախ ծովայինին գտնելու:

Ջերմուկ հանքային ջուրը բուժիչ նշանակություն ունի:

Խորասուզված կարդում էր Մայն Ռիդի «Աքսորականներն անտառում» արկածային վեպը:

4. Ա և Բ խմբի բառերի տարբերությունը գտի՛ր: Ի՞նչ անուն կտաս խմբերից յուրաքանչյուրին:

Ա. Սեղան, մարդ, բաժակ, քար, ծառ, սար, օդանավ, ջուր, լուսին, ժամացույց, հայելի, զարդատուփ:

Այս խմբի բառերը գոյականներ են, որոնք ցույց են տալիս առարկա։

Բ. Վախ, ուրախություն, վտանգ, րոպե, կարոտ, սեր, թախիծ, ենթադրություն, հետաքրքրություն, շփոթություն:

Այս խմբի բառերը ևս գոյականներ են, որոնք ցույց են տալիս զգացմունք։

5. Տրված գոյականները հոգնակի՛ դարձրու:

Գլուխ – գլուխներ

թվական – թվականներ

աստղ – աստղեր

երկիր – երկրներ

սենյակ – սենյակներ

հարևան – հարևաններ

ծառ – ծառեր

պտուղ – պտուղներ

տեր – տերեր

ժապավեն – ժապավեններ

մարդ – մարդիկ

կին – կանայք։

6. Տրված բառերի բաղադրիչները գծիկով բաժանի՛ր: Բոլոր բառերի առաջին բադադրիչներն ի՞նչ նմանություն ունեն:

Օրինակ՝

գառնարած = գառն — արած,

բեռնակիր = բեռն — ա — կիր,

մատնել = մատն — ել:

Գառնուկ = գառն — ուկ 

Բեռնել = բեռն — ել 

Դռնակ = դռն — ակ

Թոռնիկ = թոռն — իկ

Լեռնային = լեռն — ային

Ծոռնիկ = ծոռն — իկ

Հարսնուկ = հարսն — ուկ

Մատնոց = մատն — ոց

Ողնաշար = ողն – ա — շար

Ձկնկիթ = ձկն — կիթ

Ոտնաման = ոտն — աման

Մկնդեղ = մկն — դեղ

7. Տրված գոյականները հոգնակի՛ դարձրու: Ո՞ր մասնիկով են նրանք հոգնակի դառնում:

Բեռ = բեռներ 

Գառ = գառներ

Դուռ = դռներ

Եզ = եզներ

Թոռ = թոռներ

Լեռ — լեռներ

Ծոռ = ծոռներ

Հարս = հարսներ

Ձուկ = ձկներ

Մատ = մատներ

Մուկ = մկներ

Նուռ = նռներ

Այս բոլոր գոյականները հոգնակի են դառնում ներ մասնիկով

8. Տրված բառերի բաղադրիչները գծիկով բաժանի՛ր: Բոլոր բառերի վերջին բաղադրիչներն ի՞նչ նմանություն ունեն:

Հեռագիր = հեռու – ա – գիր

Հարթավայր = հարթ — ա – վայր

Լրագիր = լուր – ա – գիր

Գետաձի = գետ – ա – ձի

Մեծատառ = մեծ – ա – տառ

Նստատեղ = նստել – ա – տեղ

Առագաստանավ = առագաստ – ա – նավ

Բոլոր բառերի վերջին բաղադրիչները գոյականներ են:

9. Բացատրիր, թե ինչո՞ւ տրված բառերի հոգնակին ոչ թե -ներ, այլ -եր մասնիկով է կազմվել (բառի կազմությանն ուշադրաթյուն դարձրո՛ւ):

Նախապապ-եր, ծովաշն-եր (փոկեր), հնդկահավ-եր, ճակատամարտ-եր, լաստանավ-եր, դաշտավայր-եր, գետաձի-եր:
Որովհետև այստեղի գրված բոլոր բառերը վերջանում են միավանկ բառերով:

10. Երկու խմբի գոյականները նախ վանկատի՛ր, հետո դրանց հոգնակին կազմի՛ր և օրինաչափությունը բացատրի՛ր:

Օրինակ՝

ար — կըղ, նը — կար,

արկղ — արկղեր, նկար — նկարներ:

Ա. Վագր, աստղ, սանր, անգղ, կայսր, զեբր:
Վա-գըր-վագրեր
աս-տըղ-աստղեր
սա-նըր-սանրեր
ան-գըղ-անգղեր
կայ-սըր-կայսրեր
զեբր-զե-բըր-զեբրեր:
Ա շարքի բոլոր բառերի երկրորդ վանկը կազմվում է գաղտնավանկ ը-ով և հոգնակին կազմվում է եր-ով

Բ. Խրճիթ, ձկնիկ, դպրոց, գրիչ, կռիվ, գլուխ, տղա, կրակ:
Խըր-ճիթ-խրճիներ
ձըկ-նիկ-ձկնիկներ
դըպ-րոց-դպրոցներ
գըր-իչ-գրիչներ
կըռ-իվ-կռիվներ
գըլ-ուխ-գլուխներ
տը-ղա-տղաներ
կըր-ակ-կրակներ
Բ շարքի բոլոր բառերի առաջին վանկը կազմվում է գաղտնավանկ ը-ով և հոգնակին կազմվում է ներ-ով:
11. Տրված գոյականները դարձրո՛ւ հոգնակի և տեղադրի՛ր նախադասությունների մեջ:

Անգղ, կեղտաջուր, աստղ, գետաձի, հեռագիր, ճակատամարտ:

Երկնքում մեկ-մեկ վառվեցին աստղերը, ամեն ինչ լռեց:

Հին զինվորը հիշում է բոլոր ճակատամարտերը, որոնց ինքը մասնակցել է:

Ցրիչը մեկ ժամում բոլոր հեռագրերը  բաժանեց:

Միայն անգղերն էին սավառնում այդ բերդի վրա:

Հետո կեղտաջրը դուրս եկան ջրից ու, լայն բացելով ահռելի երախները, խոնարհվեցին հանդիսա-տեսներին:

Գետաձիերը ամեն օր գետն են լցվում ու հոսում դեպի ծով:

12. Տրված բառերը դարձրո՛ւ հոգնակի և տեղադրի՛ր նախադասությունների մեջ:

Սուզանավ, ծովախորշ, լողափ, մանր, ծովափիղ, արկղ:

 Ծովափղերը ավելի փոքր են, քան բծավոր փոկերը:

Փոկերն ափից շատ հեռու չեն գնում, մեծ մասամբ ծովախորշերի ու գետաբերանների մոտ են հանդիպում:

Խորտակված սուզանավերի անձնակազմերը փրկելու համար հատուկ սարք են ստեղծել, որն անվանում են Մոմսենի փրկարար զանգ:

Այս ու այն կողմ թափթփված արկղերը հուշում էին, որ երեկոն սովորական ավարտ չի ունեցել:

Մայրը խոշոր ելակներն ընտրեց մուրաբայի համար, իսկ մանրերով տորթը զարդարեց:

Մարդկանց շնաձկներից պաշտպանելու համար հատուկ ցանցեր են դրել Հարավային Աֆրիկայի, Ավստրալիայի, Մեքսիկական ծոցի բոլոր լողափների երկարությամբ

Opposites. Write these sentences. Put one word in each empty place.
1.New clothes do not have holes in them, but . . . ones sometimes
do.

  1. Sleeves don’t get longer when you wash them. They get shorter.
  2. Good shirts are not cheap. They are expensive
  3. The neck of Dave’s shirt wasn’t too big. It was too small
  4. Dave loved his old shirts, but he hated his new one.
    C. Choose the right sentence for each picture and write it down.
  5. a. None of these shirts has got holes in it.
    b. Some of these shirts have got holes in them.
    c. All of these shirts have got holes in them.
  6. a. The sleeves are too long,
    and the collar is too small.
    b. The sleeves are too short,
    and the collar is too small.
    c. The sleeves are too short,
    and the collar is too big.
    d. The sleeves are too long,
    and the collar is too big.

Առանձգականության ուժ , ուժի չափումը:Նոյեմբերի 18֊22.

Այլ մարմինների ազդեցության շնորհիվ կարող են փոխվել ոչ միայն տվյալ մարմնի արագությունը, այլև` ձևն ու չափերը: Մարմինը կարող է սեղմվել, ձգվել, ծռվել, ոլորվել:Արտաքին ազդեցության հետևանքով մարմնի ձևի, չափերի փոփոխությունը կոչվում է դեֆորմացիա կամ ձևափոխություն:

Նկարում պատկերված պարանը, ցանցաճոճը, արտաքին ազդեցությունների շնորհիվ փոխում են իրենց ձևն ու չափերը, այսինքն` դեֆորմացվում են:Մարմինը դեֆորմացնելիս առաջանում է ուժ, որը ստիպում է նրան վերականգնել իր սկզբնական ձևն ու չափերը: Այդ ուժն անվանում են առաձգականության ուժ:
Այն ուժը, որն առաջանում է մարմնի դեֆորմացիայի ժամանակ և աշխատում է վերականգնել մարմնի սկզբնական ձևն ու չափերը, կոչվում է առաձգականության ուժ:

Այն ուժը, որն առաջանում է մարմնի դեֆորմացիայի ժամանակ և աշխատում է վերականգնել մարմնի սկզբնական ձևն ու չափերը, կոչվում է առաձգականության ուժ:
Երբ ծանրոցը դնում ենք հենարաններ ունեցող տախտակի վրա, տախտակը ճկվում է։ Նրա մեջ առաջացած առաձգականության ուժը բեռի վրա ազդում է ուղղաձիգ դեպի վեր և հավասարակշռում է ծանրոցի կշիռը։ Բեռը հեռացնելուց հետո տախտակը վերականգնում է իր ձևը, հետևաբար նրա դեֆորմացիան առաձգական է: 

Ուժը՝ որպես ֆիզիկական մեծություն, կարող է ունենալ տարբեր արժեքներ։ Ուժի մեծությունը որոշում են ուժը չափող սարքով՝ ուժաչափով։ Կախված նրանից, թե որքան է սեղմվել կամ երկարել ուժաչափի զսպանակը, մենք եզրակացնում ենք նրա վրա ազդող ուժի մեծության մասին:

Ուժաչափերի գործողության հիմքում ընկած է հավասար ուժերի ազդեցությամբ զսպանակի՝ միևնույն չափով երկարելու կամ սեղմվելու հատկությունը։

Պարզագույն ուժաչափը կազմված է տախտակին մի ծայրով ամրացված զսպանակից, որի մյուս ծայրը ազատ է և վերջանում է հորիզոնական ցուցիչով։ Զսպանակին ամրացված սլաքը ցույց է տալիս չափվող ուժի մեծությունը:
Ուժի չափման միավորը Նյուտոնն է (1 Ն):
Ուժի միավոր է նաև կիլոնյուտոնը(կՆ):
1կՆ=1000Ն:

Առանձգականության ուժ՝ տեսանյութ:

Դասարանական առաջադրանք

Պատասխանել հարցերի

  1. Ո՞ր ուժն է կոչվում առանձգականության ուժ:

    Մարմինը դեֆորմացնելիս առաջանում է ուժ, որը ստիպում է նրան վերականգնել իր սկզբնական ձևն ու չափերը: Այդ ուժն անվանում են առաձգականության ուժ:
  2. Ե՞րբ են առաջանում մարմինների ձևափոխություն:

    Արտաքին ազդեցության հետևանքով մարմնի ձևի, չափերի փոփոխությունը կոչվում է դեֆորմացիա կամ ձևափոխություն:
  3. Ուժի չափման միավորը ի՞նչպես է կոչվում:

    Ուժի չափման միավորը Նյուտոնն է (1 Ն):

Մաթեմատիկա 2-րդ գլուխ. Փաթեթ 3

310. Հետևյալ իրադարձություններից որո՞նք են պատահույթներ.
ա) Դուք դուրս եք գալիս տնից և հանդիպում եք Ձեր վերևի
բնակարանում ապրող հարևանին։
բ) Ուժգին քամի է փչում, իսկ ծառերի տերևները չեն շարժվում։
գ) Սեղանի թենիս խաղալիս Դուք հաղթել եք Ձեր ընկերոջը (որը
նույնքան լավ է խաղում, որքան Դուք)։
դ) Թռչնակը ներս կթռչի Ձեր սենյակը։


311. Հետևյալ իրադարձություններից որո՞նք են հավաստի.
ա) Դուք միացրել եք լույսը, իսկ լամպը չի վառվել։
բ) Զամբյուղում 10 խնձոր կար։ Երբ զամբյուղի մեջ դրեցին ևս
մեկ խնձոր, այնտեղ եղավ 11 խնձոր։
գ) Զամբյուղում 5 տանձ կար։ Երբ զամբյուղի մեջ 4 խնձոր էլ
դրեցին, այնտեղ եղավ 9 խնձոր։
դ) Հրաձիգը կրակել է և դիպել թիրախին։
ե) Չորս մարդու համար ճաշ պատրաստելիս խոհարարը պղնձի
մեջ լցրեց կես տուփ աղ։ Ճաշը աղի ստացվեց։


312. Հետևյալ իրադարձություններից որո՞նք են անհնար.
ա) Դրամը նետելիս ընկել է «զինանիշ»։
բ) Գիշերը ծագել է արևը։
գ) Դուրս գալով փողոց՝ Դուք հանդիպել եք Տիգրան Ա արքային։
դ) Հաջորդ շաբաթ վատ եղանակ կլինի։
ե) Դուք մուրճով խփել եք ռելսին, և ձայն է հնչել։
զ) Հավաքակայանում միայն մարդատար մեքենաներ կան։
Այնտեղից դուրս է գալիս մի ավտոբուս։


313. Ո՞ր իրադարձությունն է պատահական, ո՞րը՝ հավաստի, ո՞րը՝
անհնար.
ա) Գցում են խաղոսկրը. կբացվի 1, 2, 3, 4, 5, 6 թվերից որևէ
մեկը-պատահական
բ) Գնել են մի փոշեկուլ. պարզվել է, որ այն խոտան է։
գ) Հայաստանցի մարզիկը կդառնա օլիմպիական խաղերի
չեմպիոն։
դ) Աքաղաղը ձու է ածել։-Անհնար
ե) Գցել են խաղոսկրը. բացվել է 6 թիվը-Հավաստի
զ) Գցել են խաղոսկրը. բացվել է 10 թիվը։
է) Աֆրիկայում Կոնգո գետը ծածկվել է սառույցով։
ը) Անկոչ հյուր է եկել։
թ) Հրանոթը կրակել է. լսվել է դղրդյուն։

  1. Բերե՛ք պատահական, հավաստի և անհնար իրադարձությունների
    երկուական օրինակ։

հավաստի-գցել են խաղոսկրը. ընկել է 5

Անհնար- կովը ձու է ածել

  1. Բերե՛ք պատահական փորձի երեք օրինակ։

գցում են խաղոսկրը. կնկնի 1,2,3,4,5,6 թվերից մեկը

  1. Տուփում կա 10 կոնֆետ: Նրանցից 9-ը կարմիր թղթով են, մեկը`
    կապույտ: Տուփից, առանց նայելու, հանում են մեկ կոնֆետ:
    Կարելի՞ է արդյոք նախապես ասել, թե այն ինչ գույնի կլինի: Ի՞նչ
    երկու պատահական իրադարձություններ կարող են տեղի
    ունենալ:

պատահականություն և հավաստի

  1. Քանի՞ ելք ունի խաղոսկրը նետելու պատահական փորձը:

1/6

  1. Զամբյուղում կան կարմիր, դեղին և կանաչ խնձորներ: Զամբյու-
    ղից մի խնձոր են հանում: Ի՞նչ ելքեր ունի այդ պատահական
    փորձը:

1/3

  1. Քանի՞ ելք ունի այն պատահական փորձը, երբ միաժամանակ
    նետվում է երկու մետաղադրամ:

2/4