Մայրենի

Հայոց լեզու 5 փաթեթից կատարի՛ր տրված առաջադրանքները։

Հեղինակ՝ Ս․ Մարկոսյան

Դերանուններ

235. Ընդգծված բառը ո՞ւմ անվան փոխարեն է գրված:

Օրինակ՝

Անանիա Շիրակացին յոթերորդ դարի գիտնական էր: Նա Երկիրը գնդաձև էր պատկերում և բաժանում էր կլիմայական յոթ գոտիների: Նա — Անանիա Շիրակացին:

            — Հիմա ես սրա գլխին մի խաղ կխաղամ,- ասաց Տիգրանը: Ես-Տիգրան
            Ես արդեն հոգնել եմ ու հենց առավոտյան տուն եմ գնալու,- ասաց Նվարդը:Ես-Նվարդ
            Դու ինչո՞վ ես զբաղված, ի՞նչ ես անում այդտեղ,- հարցրեց մայրը տղային:Դու-տղան
            Առաջինը դո՛ւ մտիր,- Ռուբենին առաջարկեց տղան:Դու-Ռուբեն
            Վարորդը նոր միայն նկատեց մեզ: Նա ապակու ետևից ժպտաց և ձեռով կանչեց:նա-վարորդ
            Նա թվաբանությունից ամենաուժեղն է,- ընկերուհուն գովում էր Նվարդը:Նա-Նվարդ

236. Ի՞նչ անուն կտաս ես դու, նա բառերին:

Դերանուն։

237. Ընդգծված բառն ո՞ւմ անվան փոխարեն է դրված:

Օրինակ՝

— Տիգրա՛ն, ես տուն եմ գնում, իմ գնալու ժամանակն է: Ես-Նա, ով խոսում է Տիգրանի հետ:

            — Ես մի քիչ հետո կգամ, Լևո՛ն, մի քիչ էլ մնամ այստեղ ու գամ, հա՞:Ես-նա ով խոսում է Լևոնի հետ
            Դու լռում ես, նրանց մասին նոր բան ես իմացել ու ինձ չես ասում: Դու ինչո՞ւ ես լռում,- հետաքրքրությունից վառվում էր Լևոնը:դու-նա ով խոսում է Լևոնի հետ
            Միայն թե դու շո՛ւտ արի, իմ թթվածինը վերջանում է,- զգուշացրեց Լևոնը:դու-նա ով խոսում է Լևոնի հետ
            Նա մեզ էլ չի կարող խանգարել,- ընկերոջը հանգստացնում էր Տիգրանը:Նա-ով խանգարում էր Տիգրանին և ընկերոջը

238. Ընդգծված բառն ո՞ւմ անվան փոխարեն է դրված:

            — Մենք կարող ենք սրան լռեցնել, եթե անջատող կոճակը գտնենք,-շշնջացի ես: մենք -ես և իմ ընկերները։
            — Մենք ի՞նչ կապ ունենք այդ պատմության հետ,- զայրացավ Հայկը:մենք-Հայկը և իր ընկերները
            — Դա դուք եք հորինել, ոչ մի ոոբոտ էլ չկա,- զայրացած ասաց Նվարդն ու դուրս եկավ:դուք-Նվարդի ընկերները
            — Դուք ե՞րբ հասցրիք այսքան բան անել,- զարմացավ աղջիկը:Դուք-աղջկան շրջապատող մարդիկ

240. Անձնական դերանունները ի՞նչ սկզբունքով են բաժանված երեք խմբի:

Ա. Ես, մենք. Առաջին դեմք եզակի թիվ հոգնակի թիվ։
Բ. Դու, դուք. երկրորդ դեմք եզակի հոգնակի։
Դ. նա, նրանք: երրորդ դեմք եզակի թիվ հոգնակի թիվ։

241. Ընդգծված բառերն ի՞նչ են նշանակում: Դրանք ինչո՞վ են նմանվում  ես, դու, նա դերանուններին:            

Նետ-աղեղը մինչև 19-րդ հարյուրամյակը որպես զենք է գործածվել: Դա նաև Շվեյցարիայի լեռնականների նախընտրած զենքն էր: Եվրոպայում նետաձգության առաջին մրցությունն էլ անցկացվել է այդ երկրում: Գիտե՞ք Վիլհելմ Տելի մասին լեգենդը: Դա պատմում է, թե լեռնցիներն ի՜նչ վարպետությամբ էին գործածում այդ զենքը: Մյուս լեգենդը Ռոբին Հուդի մասին է: Սա էլ վկայում է, որ անգլիացիներն էլ անտարբեր չէին այդ զենքի նկատմամբ: Մի հետաքրքիր փաստ կա նետաձգության պատմության մեջ: Դա վկայում է, որ հրազենի հետ առաջին մրցությունում նետ-աղեղն է հաղթել: Բայց հետո հրազենը կատարելագործվել ու դուրս է մղել այդ զենքը: Այսօր դա ապրում է միայն սպորտում

Կրդա՛ տեքստը և ընդգծի՛ր դերանունները։

Ճանապարհին ծովում սաստիկ ալեկոծություն է վեր կենում, նավը գցում է մի կղզի։ Մի կանաչ կղզի՝ լիքն ամեն բարիքով ու ամեն գեղեցկությունով։ Բայց ամենից գեղեցիկը լինում է նրա ջահել տիրուհին, որ Դիվանային առաջարկում է ամուսնանա իր ձետ, թագավորի էն ազատ ու առատ աշխարհում։

— Չեմ կարոդ, նազելի տիրուհի,— հրաժարվում է Դիվանան։— Ես դարձյալ իմ ճանապարհն եմ շարունակելու, ինչ ուզում է լինի, դեպի իմ հայրենի տունը, դեպի իմ Քանաքարան, որ չեմ փոխելու ոչ ոքի և ոչ մի թագավորության հետ։

Էս ասելու հետ հենց աչքը ճպում է Դիվանան, մին էլ բաց է անում, կղզում տիրուհու փոխարեն առաջը կանգնած է Գոհար թագուհին։

— Մի՛ վախենա, Դիվանա, ու մի՛ զարմանա,— անուշ ժպտալով խոսում է նա։ — Տեսնո՞ւմ ես, Ոսկի քաղաքի թագուհին եմ ես՝ կախարդ Գոհարը։ Իմ աղջիկն է Քանաքարան։ Մանուկ հասակում Սև դևը նրան հափշտակեց ու տարավ։ Էն օրվանից ամեն եկվորի ինձ մոտ էի հրավիրում, հարց ու փորձ էի անում, պատկերն էի ցույց տալի, բայց ոչ ոք չէր իմանում, թե ուր է ընկել նա։ Եվ ահա դու եկար նրա սիրով ոգևորված ու վերադառնում ես, կրկին նրա մոտ։ Քո սերը փորձելու համար էր, որ ես քեզ արի էն ամեն առաջարկներն իմ քաղաքում։ Եվ դարձյալ քեզ փորձելու համար էր՝ ես առա ուրիշ կերպարանք, քեզ փորձելու համար ստեղծեցի էս փորձանքն ու էս վայելչությունները, որ լոկ երևույթ են միայն։ Այժմ ես հավատում եմ քեզ, հավատում եմ քո սերին ու քո բարությանը։ Դու, հիրավի, այժմ երջանիկ կանես և իմ Քանաքարային, և ամեն մարդու։ Վերջապես այժմ դու գիտես երջանկության գաղտնիքը։

Յուրաքանչյուր դերանվան դիմաց գրի՛ր՝ որ դեմով և թվով է արտահայտված։

Օրիանակ՝ ես-առաջին դեմք, եզ․ թիվ

Դու-Երկրորդ դեմք եզակի թիվ

մենք-1 դեմք հոգնակի թիվ

նրանք-երրորդ դեմք հոգնակի թիվ

նա-երրորդ դեմք եզակի թիվ

դուք-եկրորդ դեմք եզակի թիվ

Տրված ցուցականն դերանունները գործածի՛ր նախադասություններում։

Սա, դա, այս, այդ։

Սա այն է,ինչի մասին խոսում են։

Դա մի կենդանի է,որին տանն են պահում։

քեզ չտեսա այս կողմերում։

Այդ պատմությունը շատ հետաքրքիր էր։

Բայ

243. Տրված գոյականներից ի՞նչ անել կամ ի՞նչ լինել հարցին պատասխանող բառեր (բայեր) կազմի՛ր և բայ կազմող մասնիկներն ընդգծիր:

ա) Ամպ, ծաղիկ, վար, կար, երգ, ժողով, օճառ:

Ամպել,ծաղկել,վարվել,կարել,երգել,ժողովել,օճառել
բ) Գող, վախ, քար, մահ, մանուկ, էջ(իջ), մայր:

գողանալ, վախենալ,քարանալ,մահանալ,իջնել,մայրանալ

244. Տրված ածականներից բայեր (ի՞նչ անել կամ ի՞նչ լինել հարցին պատասխանող բառեր) կազմի՛ր և բայ կազմող մասնիկներն ընդգծի՛ր:

            Գեղեցիկ, հպարտ, տգեղ, մեծ, փոքր, չար, չոր, թարմ, խոնավ, սև, բարձր, մանր, ճերմակ, դալուկ, ծանր:

Գեղեցկանալ,Հպարտանալ,տգեղանալ, մեծանալ,փոքրանալ,չարանալ,թարմանալ,խոնավանալ,սևանալ,բարձրանալ,մանրանալ,ճերմակել,դալկանալ,մանրանալ։

Կարդա՛ հատվածը և առանձնացրո՛ւ բայերը:

Աչքը բաց է անում Դիվանան։ Աոջևը, կանաչ այգիների մեջ թաղված, տարածվում է մի քաղաք։ Կապույտ գետը ոլորվելով անցնում է նրա միջից։ Հեռվից շատ ծանոթ քաղաքների նման մի քաղաք և էն էլ փոքրիկ քաղաք։ Առաջ է գնում։ Չորս կողմը բարելից այգիներ, զմրուխտ կանաչ, հազարագունի ծաղիկներ։ Օդը լիքն է թարմությունով ու բուրմունքով, թռչունների ծլվլոցով ու ջրերի կարկաչով, և նրանց հետ միախառնվելով հնչում են մարգերում ու այգիներում աշխատողների երգերը: