Տունը

ՏՈՒՆԸ
(հայկական ժողովրդական առակ)
Մի մայր ու տղա էին ապրում իրենց անշուք տնակում: Կանաչազարդ այգով մի փոքրիկ առու էր անցնում: Սառնաշունչ առվի ափերին գորտերն ամեն օր կռկռում էին, սոսիները՝ մեղմօրոր խշշում, իսկ տղան անընդհատ դժգոհում էր, մորն ասում.

-Արդեն ձանձրացել, հոգնել եմ. ամեն օր գորտերը կռկռում են, ծառերը՝ անուրախ խշխշում: Գնալու եմ աշխարհը ման գամ, մի լավ տեղ ճարեմ, հետո գամ ու քեզ էլ հետս տանեմ:
Մտամոլոր տղան վեր է կենում ու գլխիկոր գնում իր երազանքի հետևից: Շատ է շրջում, թափառականի կյանքով ապրում, շատ բաներ է տեսնում, բայց ոչ մի տեղի սիրտը չի կպչում: Հոգին անսահման խռով, կարոտը սրտում՝ նորից վերադառնում է իր հայրենի տնակը՝ իր ալեհեր ու գթասիրտ մոր մոտ, ու ասում.

-Իմ սիրասո՛ւն մարե, շատ տեղեր ման եկա, շա՜տ ու շատ բաներ տեսա, հսկա ու հրաշակերտ պալատներ տեսա, հանդիպեցի շատ մեծահարուստների, բայց ոչ մեկը չասաց՝ նե՛րս արի, մի քիչ
տաքացի՛ր, մի պատառ հա՛ց կեր: Իմ փոքր ու անշուք տնակը, իմ պզտիկ ու նախշուն այգին, իմ քչքչան առվակը, իմ կռկռան գորտերը, իմ խշխշան ծառերն աշխարհի ոչ մի բանի հետ չեմ փոխի…
Բառային աշխատանք

1. Ման գալ, տեղ ճարել, աշխարհը շրջել, սիրտը կպչել բայերի իմաստն
   արտահայտի՛ր մեկ բառով:

ման գալ-փնտրել

տեղ ճարել -տեղավորել

աշխարհը շրջել-ճամփորդել

սիրտը կպչել-սիրել

1. Սառնաշունչ, մեղմօրոր, մտամոլոր, ալեհեր, գթասիրտ բառերը գործածի՛ր նախադասությունների մեջ:

Սառնաշունչ ձմեռը մոտենում էր։

Մեղմօրոր քամին երգ էր հյուսում։

Հայրս մտամոլոր շրջում էր բակում։

Ալեհեր պապս խորհուրդներ տվեց ինձ։

Գթասիրտ կինը օգնեց փոքրիկին ։

1. Առակից դո՛ւրս գրիր ածանցավոր բառերը: Առանձնացրո՛ւ արմատն
   ածանցից:
   Նմուշ՝ Փոքրիկ-փոքր-իկ:

ան-շուք

տն-ակ

թափառա-ական

1. Գրի՛ր պզտիկ բառի գրական համարժեքը:

փոքրիկ

1. Սառնաշունչ, մտամոլոր, ալեհեր, անշուք, նախշուն բառերի հոմանիշների և հականիշների շարքե՛ր կազմիր:
   Նմուշ՝ ալեհեր, զառամյալ-երիտասարդ:

սառնաշունչ-ցուրտ-տաք

մտամոլոր-մտալոհ-անհոգ

անշուք-անգույն-շքեղ

նախշուն-սիրուն-տգեղ

1. Տեքստից դո՛ւրս գրիր ածանցավոր, հոդակապով և անհոդակապ
   կազմություն ունեցող բառերը և համապատասխանաբար խմբավորի՛ր դրանք։
   Ածանցավոր
   բառեր-տնակ,անշուք
   Հոդակապով բարդ
   բառեր-սառնաշունչ,գթասիրտ
   Անհոդակապ բարդ
   բառեր-մեղմօրոր
2. Առու, գորտ, կռկռալ, սոսի, խշխշալ, տղա, դժգոհ, երազանք, շրջել,
   գլխիկոր, վերադառնալ, հայրենի, տուն բառերով նոր տե՛քստ հորինիր:

Դժգոհ տղան շրջում էր երազանքի ետևից,իսկ հեռվում սոսիներն էին խշխշում,գորտերն էին կռկռում ։

1. Համեմատի՛ր և ըստ հատկանիշների խմբավորի՛ր վերևի բառերը
   (առարկա և գործողություն ցույց տվող բառեր):
   Առարկա ցույց տվող
   բառեր-առու,գորտ,սոսի,երազանք,տուն
   Գործողություն ցույց տվող
   բառեր-վերադառնալ,կռկռալ,խշխշալ,շրջել
   Տեքստային աշխատանք
2. Վերարտադրի՛ր առակի բովանդակությունը պարզ նախադասություններով։
3. ­Վերնագիրը կապի՛ր տեքստի իմաստի հետ։
4. ­Վերնագրի՛ր առակը տեքստից ընտրված բանալի բառերով։ Հիմնավորի՛ր ընտրությունդ:

Հայրենի տուն

1. Տեքստը բաժանի՛ր երկու մասի, վերնագրի՛ր յուրաքանչյուր մասը և
   որոշի՛ր հիմնական միտքն արտահայտող նախադասությունները։

Իմ սիրասո՛ւն մարե, շատ տեղեր ման եկա, շա՜տ ու շատ բաներ տեսա, հսկա ու հրաշակերտ պալատներ տեսա, հանդիպեցի շատ մեծահարուստների, բայց ոչ մեկը չասաց՝ նե՛րս արի, մի քիչ
տաքացի՛ր, մի պատառ հա՛ց կեր: Իմ փոքր ու անշուք տնակը, իմ պզտիկ ու նախշուն այգին, իմ քչքչան առվակը, իմ կռկռան գորտերը, իմ խշխշան ծառերն աշխարհի ոչ մի բանի հետ չեմ փոխի…

1. Որոշի՛ր տեքստում նկարագրած իրադարձությունների միջև եղած
   կապերը, մոտավոր ժամանակաշրջանը: Ներկայացրո՛ւ քո մտորումները:
2. Ի՞նչ խորհուրդ ունի հայրենի տունն այս առակում:

Հայրենի տունը միակ վայրն է,որտեղ դու վերադառնում ես կարոտով ու երազանքներով։

1. Կա՞ աշխարհում որևէ վայր, որ հայրենի տնից թանկ լինի քեզ
   համար: Հիմնավորի՛ր պատասխանդ:

Չկա աշխարհում որևէ թանկ բան,քան քո հայրենի տունը ։

1. Շարունակի՛ր տեքստը՝ նոր ավարտ հորինելով առակին:
2. Արտահայտի՛ր քո վերաբերմունքը տղայի և նրա գործողությունների
   նկատմամբ։

Միշտ էլ հեռուն քաղցր է,պետք է գնահատել ունեցածը

1. .Համեմատի՛ր առակը քեզ ծանոթ այլ ստեղծագործության (մուլտֆիլմ, մանկական կինոնկար և այլն) հետ, պատմի՛ր նրանց նմանությունների և տարբերությունների մասին

Երջանիկ խրճիթը